>.*■ .1 sh A ^L>" 4 ww> ^fB. i -//vy> tt . SURGEON GENERAL'S OFFICE LIBRARY. Section,----------------.....---- iuus: ^Jó^t%^cé- A^u^C^M*^ A^6u^<*~ LA —' y»w / *t 'Ci£ 9* ^^^ùYu r Um ».__________k—______._______:_____:___e__________1 «à________i:_A V yjz QV*~ V \C4.-IS*&^ jìyC -v- ^ vV Claudi] Galeni Pergamerit fa D.E.TEMPERAMENTIS LIBRI IIL '* DE INAEQJVALI INTPMPER.IE LIBER. I* X » TlTon a Linacro Angio Interprete. 9 Cum lfdp& in eofdem libros,w fcbolijs mdrginaìikus longèdottipimistper Idcobum Syluium* jtLyotSU*^ s^J^ts^ i^v^'^ l ^Aa * *"• />>-&~DVf>*^* Trawf-J'ic f .\\~-r-i /. ■>-. v1 / -M « ,«> sv. *. < JÌJI. < ,< | to^ 14EU1 «JUfe^*-»*** • . .**; .a***» **«»«**# P A RI S 11 S, Ex officina Chriftiatti\7écheli,fub fcùto Bafilienfi, in vico Iacob#o:S£ fub Pega(b,in vico Jkliouaceaii: M. t>. XLV. // C J^^f»*> C^j^r-Ct^T W Jfr*>^ "6 2) / ^-«-Wtf :>■/ ù * y * v v^kUJ^W^- '.vA-^ ^> ' ~^"'~ t""A'" ^--^> ^^-^^^^^ Memìneris fiudiofe le&or,quas liac nota [ ] ì ^M~**vf ~*?\fó) ^-n reliquoorationis cotextu fecreta funt,in gr$- ^ ;1-^ co codice, qui nobisquidem contigit,defide- ^>^e^y ^^ ^S^7 rari,& ab interprete latino,fenfus explanan- - . digratia,pafsiminfertaeffe. . , Cyx^/<^^7- t'^y^/™ f/fy/ ^ ^^^ ^-*^*V ^H "v,7?i?// », AL1CL+VOT VTILISSIMAE. i$ IN LIBROS TEMPER AMENTORVM COMHENTATIONES P ARTITIONEJQ^VE ^" ^* -+ Ve V , Lementa quatuor ignti9aer3dqud9terra9rerum cmnium geenerabiliit v " iT* rum temperamenti proprietate cr difjvrcntia. Vnde tot fimilarium partium àiffirentU funt. Aloide. + fxmplicesquidem9quotfuntekmcnta3ahdior,frigidiorMmidior,ficnor:Compcfit* agitatione potius ufurpatur9quàm uerè fubfiftut.cùm nunqudm piane fit uifa m animalium ccr- ì pore.aut fiquando uifa eft in aliquo optima natura pr£dito3ne minimu quidé tempus fibifimi- \ Iti durauit.Adcò id corpus multis neceffariò ipfùm alter antibus3£tati ad ficautftmper tenden- ti3fumendis3cducendti,admouendti}fàiaendis3eJt continue cbnoxium: qu£ omni prepè memento corpus ficimmutaiu?utctiamfi optimum cmn'ino temperamentumeffet fortitum9tomcn id diu feruare non poffet. Altera eft tmperatura ab bum abfclut£3fvmm£3optim£>perfittone pa- rutn deficicns3nò amen eatcnus3ut fenfu ullo reaffus deprebédi pofiit3% ad aiUoné cr ufum pertinef.fed de qua querì piane nò liceat.qu* injams omnibus fubfiflit,® apparet,® prò opti ma er abfelutifiima, nobtihabendaeft.® quanto propiùs ad cmnino optimum relieuarum ue- lut anorum o' indiam acndit9ttnto pcrficHor.quante. nuoisreadit9tàto mperfidior.Ai bac iterum tertia qutda temperatura dcfìat3ni,fid*mtcimen tanti.m3ut animali fit grauti,® atHo^ tum aliquam Udaf.fed per banc nobti effe fams adbuc liat. Ambarum mxaieft latitudo3quanta, eft fanis difjìrctia adionum in cxaffusacdeftcjus ud- rietate. Auditioncm enim9uifionem3ambulationem3quod eftfinùlaribus cunftis partibus temperdtifiimum, incdlidi,frigdi3 bunudi3ficd fymmetrid3feu omnium pdrtium uniuerfd fubjhntid inculpdtd,® partibus or gameti omnibus optimè conjòrmdtunhexfimildrìum omnium imgnitudine9numero3figura3fitu3connexu Merfc mutuo. Ex quibus adiomm integriti folida,® folutu diffiditiprofiafcitur3ut qu£ aufis o- mnibus morbofis3externisfdlicet ® internisfòrtiterrefifht.lgturInter falubres corporti babi tus quod ad partes fimilares dttinet9unus eft tèperatus,oóh intèperati : per intemperies fàlitet fimplias 4>cr copofitas wtidem.Morbi autem bdrum nulli funt temperdti3fed omnes intempe- T4th® tot numero,quotfdlubres intemperatur£3hoc eft3oób3fimplia's ^9® oompofiti 4, yARIAE TEMPERATVRARVM ET INTEMPE- rdturarum diuifiones. ffln mìusmifiufdeft AD PONDVS *\ a*"k amenfentitur9quid dnimdlti pdrs eft, de uiuit9dlio- ì qui non mdots alidd3quàm frigddfentireturiut nefyc&- tara dd pondus téierdtdMcft3Ìnterutrdnqj quatuor qua-* litatuprimarii cotrarietxtem exquifitè media. Hucper- tinet9quod Gdlemts dooet lib.i.temper.Medium temperie mtoto animalmm genere eft homo. Medmm3ut in bonunU fpeàe3eft eufarcos.i.quadratus3qui nec craffus9necgrad- itile Gthdto9necfcibo na tépe- ratura, ì j <:am 5-ad ivsrm- Cln quaelementorum quatuor miftio fèrèin£qualfs3fedo- mnibus corporti fic temperati adionibus probe obeundis idonea^ut inbominis tèperati corpore toto9 ® intèperati faniuel morbofi3 quibufda pdrtibus'm tèperdto animdUy ®'pianto oiiufcmque gentrw(m quoque enim borii gne- reunumpoteft effe temperatu ) etià-fifrigdifi.fitmturd, ut àcutn,3p4pduere9byofcyamo3mddrdoprd.in quibus tdmè omnibus3dumuiuunt3alidumpr£poUctfrÌQido. sic cutti manus ttmperati3ad pondus temperatala etia tempera- ta a iuftitu poteft9quòd fic quatuor qualitatibus £qualì portionemijHs, idonea maxime effiddtur futi adionibui obeundti3id eftuQxù*® apprebenfionh utpulchrèpro-* ^-bat Galenus primo libro de ufu partium. fc^^^oddi/tow^ ^^ cptiwaceìpmifl prtfertm prtfertim eft in adolefecntìa3 er resone temperdta: in c£itris detatibus er regtonibus esl im- perfcdius.Nam infkns alidus ® pr£butmdus:uir iam alidus ®fiùcus : declinas minùs alidus CTficdor.fenex frigdus ® fiocus. Taleetiatemperamentu in utraque oppofitione mcdiu in- uenitur in ipfo uiovre pr£apuo £tAtis9eius qui a primd gnitura hutmdus fuit9® rmdicè ali- dus. Nam ut h£c in fenio frigdd ficca. fidt3tr J 'Vt cordiSfhepatiSyarebriiteftiumiUentriculi. Morbis maxime patét corpora3quibus prinapes partes intem- perie cotraria laborant3ut quibus uenter alidus3a'- rebrum frigidu3uelcotrà;idq; uelnaturd3uel ex ac- V"PrÌncÌ- J àdenti3ut fi uètriculus inaluit d bile in ipfum regur- "\ gtante3autrefrigeratus d pituita exarebrodefiùU P*s> / lata.fic bepar3lien9 ® partes ali£ partium aliarum tiitemperaturis afficiuntur3càmpriùs effent tempe- rat£9uel intemperie cotraria laborarent.Multis etia , emput comode temperatu,tborax3uenter3parte$ ge- mnux^^um proserà funt temperie. < Vt reliquarum corporti pdrtium. bis enim nel artui uel aliqua una pars9dut plures, eft inteperata magti ®minus.Sedh£ minLsfunt obnoxÌ£morbti3pr£-> fertmpericulofìs9% princìpes.Qum in uno inftru- mento dupliam intemperatura ftepe uidemus, ut re* liqua uètriculi cmitas uno temperamèto comodo3uci incommodo pr£diw.alio os uètriculi folum fit. fic in manu uel digito pars una fimilaris3uel etti orgpniat intemperie una laboratPalia aliam babeU C a. , > humido ficco temperatisi Nopri 'cipis, Intemperi es totius3uel par < tisprinapti9uel' nonprinàpis, r Simplex \ Frigida 5 L c/T 4} àUdojrigdo tmperatìs M (-CdidtthumidA CSpofiu }<*!**» - * / frigida bumidd i yErigdafia*^ / Inprìdptotmedió^ f fine9pritm9fecudut \ tzrtij3quartigrd- 4 Vj lljtfflptWS IiM.jW- intèptries quUbet fola V fimplex lì* durare nopoteft :fed wajfariòfìbifht'm afdfcit al- titisméd*: teram.Qb id pleriq,- medici quatuor tantkmtmperaturat putarunt,eafque oompofitatifimpli- ®>l\b.\.tc- cesne^runt.Namalidahumiditatemfemperabfumendo3fiaum paritfioidadum humorti ni- pcramcnt. HI abfumit,humidamfian perftates quibus augetur animl,alidiusipfumfèmperredditiqui- bm animi dcclmt9refri&rat,® folidti animiti partibws excremcntorum eopiam eoUigit. (~Cw in aliquamintemperiem fimpliam uel compoptam ' (gquaUter uerfefum partes9ut in ancrena9£què alida er humid£:Vel corpus uniuerfum3ut i fibre bedia,oès par- tes fpiritof£9arnof*3folid£3funt alidiores ® fiaiorci fuo temperamentoipeior cftintqualiipefiimqut mlida ?ft9pr£fertim frigida fica, quiauita contraria, er morti .proxim* ,T . C yt in omnibus fèbribus, exctptti hefààst ì OtlUS, 2 in bydropc,anafarca. rAcqualis, feupar9®-fi- milis, Inteperics l totius, pariti, < fimplex, com- f pofitd, Lln^qualis, C Partis ut in *imorìbuspr£ter naturam. huequales partium.corportitemperatura tam funt uari*9utnumerari nequeant. Intemperies m omnibus corporti partibus,par9alida tantum humido ® ficco temperati ah initio fanior eft9quàm qu£ in utraque oppofitione habet intcmperiem. Eadem in fiorenti atate eritcaldafiaz9abfumptahumiditateacalore,® biliofaemdet,® omninograalti,Sicinftrur mentalium partium conJHtutio,eft aquaUs uel inequaUs. rQu* adhuc e§t intra fines fanitatis» \ ®per quam atìionesconfuetds li" "Sana / ^^^^qualtieft in fanti omni* ' \-butnon temperati*. __ f r $Q£&adionmalìqyiZmfigfoexUd\K,obìA .Morbofa, \ ipfa morbus eft. Inte»p«ri*s tnr'us, partis» fimplex » compofita, tquaU$,mqualti, Sol* r f"S O L A9à nuda qualitate in partem recepta, T I dequaindiflvrentijsmorborum,ut defequenti. Intemperies totius, l * " ' J* pani$9fimplex9a>mpofita9a-J cvm A FFLVX V mter'i£9ideft,fanguinis 9bilisaU quatti, in*qualti,fana, tnor- ) terutrius3pituit£,qu£ intra partem reapta,tumoré prtterm- ty4» I turamfkàt9qui neminem latere poteft: In m&gnam uerò auita- *~tem,ut4rtcridf trach$dt,uentricap. e lib.z.de anima, ab bisparum àuicrfi. L P i. Trèno, fynctrè, abfolutè, abfoluto fermone, fimplidter, fummègradufummo^lementum folum ignis, d'ir, aqua9ter- rd:qu£ immifhs ®fummat qudlitdtes fola habent,ipfxque fyncera9immijh9à mijHone aliena ® fimplicia fuitt. C£tcra corpora ex bis mijHt confhnt,nuUumque ip forum prorfus ca- lidum,frigdum,humidum,ficcuminuenitur. z. In uióbria,exuperantid3exa'Uentid3 exceffu 9 ex contra- rijs inuicem miftis conftas3fed uincentti de pr£poUentti m mi- fkrd qudlitdtti nomine uocdtum : quodfdlicvt calidum largita babct,frÌQ}dum pardus9céidum uoamus:® contrà,quia con- trdriwn in mijHone uincit, ® eius maior e# portio. Sic ho- mo , equus, bos3canis, ® c£tera ammalia ® pldnt£,calida nobti uocaniur 3 quòd in bis maior fit portio alidi,quàm fri- i oidi. Sicfanguis, pituitd, adeps,uinum,mel,oleum, ®fimilidy < humidd3( nifi fanguinem3ut uer,manti temperatum diare) ® ì os,cbartdago3wnguti, pilus, lignum3fìaa. : quòd itld hutnidi,, b£c fiaimaiorem funt fortitd portionem. idem calidum3fri* oidum3humidum3ficmm3 ab foluto fermone Inter dum diatur, id eft3nuUi priudtim coUdtum : ut anis abfoluto fermane ani- mal eft ficmm>prout cuipiam opinio eft. Hoc calidum3frigidum3humidum,ficcum in exoejfu, philofo- phti duplex3mole ® qualitateiut puer alidior eft iuue:ie,co- pia calid£ fubftanti£ : iuuenti alidior ]:uero 9 quatitdtti effè- fìu,® alortidcrimonid. pT- Ad fymmetrum,® mediocre dliquod y In coUati- 1 fui generis,ut homo cum leone compardtusi otw.i.cdlidius,\ uel fpeciei,uthomo£tdteftorens9 cumpu- fti Canti eft < frigidus, leoni: \ni alteri ftigi- fe coUatis3refpedu Urne \ / humid.fòrmic£: \ do3al.fic. bum. diuerforiÌ3no eiufdè.ut J \-Jìcat>, bomini J Hocmododnimdlid alidd,humidd diéhfunt ueteribm,non proprU tepe- ratur£ gratia,® fermone abfoluto,imò collata ad piantai, ® demortud, quibus funt alidior a. Cu Mdximè proprie, in quo ndturd fuopte mpetu m aóhmpropenfa eft,fi nibilextr'm- fecùs impedidt, ® motus imtium aaeperit,ut pyrctbrum3aftoreum alida funt potèfhteihy- ofcyamus3dcuta3frigida funt potè fiate,quòd in btifkcultas qu£damfit3 ® aufa ejfidrix cd- ) lorti,dutfrior>ris,ubi iUius uel buius initium ì j calorenoftrodaxperunt.Qupmodo homo di * dtur fdens ® rationalis, quid fudpte natura eft apax fdenti£ ® rationis. 2. Cauptmaterialti continens ® propinqui fkdend£ rci,utfanguti eft poteftate aro,quia minimam exioit mutationem, edm% propin- qudm,dd arnis gnerationem.¥unùda exbaia- Jtiopoteftdte eft ftama3mpor poteftate eft aèr. Hoc modo cotrarid (fi—\ ci poffunt de ipps dni- / Potentia, feu pote- Jhte, feu in futuro tempore, K id esì, quod nondum tde d- fiu eft, quale didtur3fed tuie poteft effe,fi extrinfecùs. non mpedktur* : CLAVDII GALENI PERGAMENl,DE TEMPERAMENE TIS LIBER PRIMVSJHOMA LINACRO Anglo interprete. Ondare ammalili corporaex csiidifiigidiyCic-T>efimendS ci,humidicu mixtura,nec effehorum omniù pa- Vrm°*P°lì 1 , n r diuidédum» rem in temperatura pompnem, demonftratum antiquisabùdè eft^tum Pbilofophoru,tum Me- dico! uprtecipuis. Diximusautem &nos de ùs, 2'ea qua? probabilia funt vifa , alio opere : in quo de iis, quae Hippocrates coftituit elementis cgimus. Hoc autcm opere,quodilli ordine fuccedit,omnium temperamétorum dif- 15 ferentias,quctha!,qualéfque fint,fiuegeneratim quis,fiue meni- bratim diuidat,inuenire docebo Sumamque ab ipfa nominum interpretatione principium. Cùm nanque excalidi' frigidi,fic- Now/f,/l^ . I .,. r r a . ^ .. 1 &- teìpretatto c\ oc numidi temperatura coiinari corpora dicunt, de ns, qua: dtuicedc- fu.nmogradufic fé habent,ipfis fcilicct elementis.aé're, igni,a-M10"^ io qua,terra,intelligendum aiunt.Cùm venò animaLftirpémue ca- crhomo"^ 111 1 • 1 r • • 1 ir n- * • , miamtoUit. Iidam;Iiumidam,tngidam,vel iiccam elletno item. Neqi enim Qualitates vllum animal,autcahdum in fummo effe poffe,vt eft ignis : aut Prlm* 4* in fummo liumidum, ficuteft aqua : pari modo nec frigidum, cJcmetu^m liccumue in lummo : ied ab eo quod in mixtura prarpollet} ap- fmt:uìucn- 2,5 pellationem fortiri : vocantibus nobis id humidunijin quo ma-tl m ui&>* ior eft humiditatis portio:ficcum,inquo ficcitatis. Ita vero & ca-rw* lidum,in quo calidum frigido plus valet : frigidum verò.,in quo rèperamètata frigidum calido preftat, Atque hic quidem nominum vfus eft. tu funt ^.còpo Nunc de temperamenti* ipfis agendum. Eorum igitur, qui- tu^oaiiCibttfm i- tai 1 V 1 • \ -ii n - da-fimpliciaq., 50 tum Medicorum, timi Philoiophcrum maxime ìJluitres fuere, j,w priora»® plurimi fané opinati funr,humidum aliquod calidùmque tem- mediti cìmm&iè peramentum,ab humido &c frigido diuerfum effe:ac tertium ab om'!tettblum»^ f . r ~ . . . ,. r \ r i* 1 n- 6.\anit.tue.alùs Jus,iiccum & frigidum,diuerium a liceo de calmo. Nonnulli ta fAif0tàtùmduo. men eorum liumidum fimul ac frigidum temperamétum quod- KoutnpLcti x e dam effe affirmant.atque edam ab hoc alterurmcalidu ficcùmq* homncrsror" *> 1 -1 r io 11 r • ■ 1 mx ordln€ "oc Nolttamen aut liumidum iimul& cahdum, authigidum pa- afutandi. riter &ficcum, temperamentum efle.Neqi enim pofle *aut hu- Rationeshorum miditatem cum abundate calore confiftere :z autcum frigidità- v^?V/rriì" te, liccitatcm: 3 quippe ablunu a cahdo;cum luperat^liumiditate. fa$tm ucrXp 40 itaqj fìeri,vt calidum fimul & fìccum corpuseuadat. 3 Eandem,p««»»/4//*. A vbi % GALENI DE TEMPERAMENTIS vbi imbecillus in corporecalor efiSinco&a, imperfe&amq-, ma- t to «ws«- nerc:quo fieri,vt calido vincente,fequaturficcitas: frigido fupe- rov *liw rante^humiditas. Atq; iiquidélns rationibusnixi,duas tantum Vonentium effe temperamentorùdifterentias opinantur. Qui vero ea qua- duo tantum tuor autumat,bifariàm his cotradicùt. Alii ftatim f id quod pri- 5 ^onfTT mum petunt negatesmempe q> neceffe fit,humorem à calido fu* duplexypri perate digerì» Alii contra.idquidem affentiuntur, fed alia ratio- ortribusar ne diffentiunt. Ac priores quidem calidi munus efle,vt calfaciat, frlatorum afieuerant.frigidi,vt refrigeret.fìcuti rurfus ficci,vt ficcet : & hu- errata. midi,vt hume&et. Proinde corpora, qua: calida ficcaquenatu- io rà fint,quemadmodùm ignis,eaquatenus calida funt,excalface- 1 re:quatenus ficca,ficcare. (^ae numida calidacgfunt,velutca- , lens aqua,ha:c non hume&are modo, fed edam calfacere polle ta^wj/- jfemperYtraq. nUalitate hic quoqi vnum opus^idq-, f proprium, obtinente. Haudquaq, igitur cocedere fc, fi quid calfaciat^déjp- 15 tinùs oc ficcareùmò fi calori humiditas fit adiuncta,n6 calfacere modò,fed etia hume&are/quemadmodùm bainea dulciti aqua- rum. Sin ficuti calidum,ita etiam ficcum corpus fit,veluti ignis, ftatim id tum calfacere, tum vero ficcare. Non tamen id calo- ri referendum acceptum, fed ficcitati, qua?fimul eftcóiunclia. zo Admonent autem hoc loconos de his, qui fub aeftiuo Sole diu- tiùs funt verfati,atqi ita,vt credibile eftj arefacti, ac totii corpus ficcum fqualidiimq; habent^intolerabilitérq^ fitiunt. Quippe re- medium his expeditum,& facillimu dicunt, non modo fi bibe- rint-.fed etiam,ficalida? &dulcis aqua?balneovtantur,tanquàm ^5 humiditate, fiue ea cum frigore fit, fiue cum calore, fuu munus z obirc valente:quippe humeclare ea qua? contingit. Ad eundem modu oc ficcitatem femper aiunt ficcare. Boream enim qui fic- cus oc frigidus fit ventus, omnia ficcare ac refrigerare, idq; effe dictuni ab Homero, Vt vero humentem deficcatprotinùs agru 3° Autumni Boreas : Pari modo & papaueris lachrymam, de alia f/xi7a£ofexcenta pharmaca ficcare panter & refrigerare. Itaque non ^^^"effeneceflarium,!! quid frigidum eft,idem protinùs &hurai- cft,ktìonè dum effe : nec fi quid calidum,idem ftatim & ficai. Neq; igitur uocat in calidum temperamentum neceflariò elle ficcum : imo poffe ali- 35 facnat. qUaIKl0 in animalis temperamento calidum quidem plus vale- mtrestd- te,q, frigidum : & liumidum, c| ficcum.K^uinetiam tum gene- tufimplices rationem, tum alterationem,tum f mutationem,ex contrariis in mohisftes cetraria fieri.Qu^is enim eft,qui fi dixerit album alteratù demu- naturdh tatumq-, effe,proptereà quòd factum fit calidu,nonfitridiculus? 40 Cum LIBERI. 3 Cùm poftulet eaoratio,non eaqua? eft in calido & frigido, op- pofitionem.fed qua? eft in colore, mutationem. Mutatur enim quod album eft,in nigrum: & quod nigrum eft, in albu. Rurfus quod calidum eft,in trigidum:& quod frigidum eft,in calidum. 5 Ad eundem modum, Se quod humidu eft,in ficcum : & quod ficcum eft,in humidum. Quippe fi dicas alteratum corpus elle, proptercàquòd cùm priùs ella humidum,nunc fit album : vel cum priùs effet ficcum,nunc fit nigrum, parum compos mentis videaris. Sin quod priùs erat humidum,nunc faóhim eft ficcum: 10 aut quod priùs erat nigrum,nunc effe&um album :aut eciam ex calido fngidum,aut ex frigido calidum,vtique fapere,& conue- nientiadicere cenfearis. Quod enimmutatur,quatenusmuta- tur,eatenus cedere in contrarium debet.fiquidem factus eft hic, aut fit mufìcus^x non mufico,dicimus:& grammaticus,ex non *5 grammatico:&rhetcr,exnonrhetore. Ex mufico vero grama- ucum,aut ex grammatico muficum : aut ex alio quod diuerfi fic generis,fieriahquiddicere,fanè eftabfurdum. Poteft enim qui contrario- priùs erat grammaticus,nunc muficus effe:vtiq-, fi muficen gra- rumnomt* matica? adiecit,nec grammaticen abiecit. Atque fi quid acquifi- HlN°crati %° uit priore etiam manente^cuinon patet,non effe alteratum in eo ^bti lati* quod manet? Ita non ex grammatico factuseft muficus, quip- ùtpaut^ pe nunc etia grammaticus eft : fed ex no mufico, muficus. Non Ar^oìc^ enim poteft,poftquàm muficus eft fa óhis, etiam no muficus ma- nere. Cùm igitur omnis mutano,& ab contrariis, & ex contra- Perjtquodi 2-5 riisfiat in còtraria,manifeftum eft,etiam humidum fi quatenus %*f0tr4* humidum elt,mutetur,tum ìptum hccatum in:tum quod id he- tranii3ub. cet,ficcum dicendum efTe.Definant igiturjnquiunt;dicere,non 3«Mtìb« polle calidum &c humidum temperamentum effe, quippe cali-? dum fimul & frigidum effe idem temperamentum,aut humidù; 30 &ficcum,non poceft: cùm fieri nequeat,vt in codem corpore contraria? qualitàtes vnà confiftanf.humidum vero fimul oc ca- lidum, pra?tereà frigidum fimul & ficcum >profedò in eodé co- fifterepoiTiint;ficuti tum ratio ipfa monftrauit, tum qua?paulò fuprà propofita funt exempla. Ac talis quidem eft pnorispro- cofutdtio 35 pofitarum partium orario. Altera pars negat alienum à ratione pofterior. elle,etiam lì calidum efficacifsimum è quatuor fit, ita vt non in frigidum modò^fed etiam in humidum agere pofsitieffe tamen temperamentum,quod calidum fit, de humidum : vtiq-, cùm in primo ftatim animantisortu,humoris fimul calorilque copia in 40 idem coeat. Ratio vero horum non illudefficit,quòd nequeat A ii aliquand© 4 GALENI DE TEMPERAMENTIS itoneitffero aliquado in eodem corpore humidi plus effc,quàm ficci:& cali- iuotantZ j- - frlp;idi:fed quòd fub eiufmodi ftatu durare perpetuò non temperante >*. 6 . J , r t . ^ rdtìoner pols.t. Qmppe digeito lemperper calidum liumore, lpatio etia malècodu- ficcum corpus effici : atq-, ita prò calido & humido,calidum fic- cùmque reddikm hoc ipfum,quod calidum & ficcum eft red- | ditum,procedente tempore frigidum ficcumq,* fore. Vbienim omné emfmodi corpons humorem calor abfumpfit, ipfe quoq; (inquiùt) marcefcereinde incipit, deftitutus fcilicet alimento, quod iplùm accéderat.Neqj igitur mirùputant,tuminter initia ftatim vtgignitur animal,couenire in idem,aut humidum plus io ficco,aut calidu plus frigido:tum temporis procellù,quod priùs erat calidu 6Y humidii temperamentu,pofteà polle calidum elle & ficcù:a?què vt pofteà qua? ficca erat calidaq-, temperies, vbi ca lor ipfe exuncìus eft,frigidam ficcamq; euadere.Ergo effe quide aliquodtemperamentùquod calidum fit de humidum:ac rurfus j$ 9P$HcrJQ aliud quod frigidù fit de ficcum,ex iftis cofirmat.Non polle au- ÌHcfietepe ^ ò* ~ va ' ' \ (T ~ l • J ramfa3cd~tem temperametoru ditìeretias plures elle q,quatuor, ex his do- tycopofitd cere conantur.Cùm enim quatuor ftatuùtur qualitates,qua? in le ponentium agere inuicé patiq; pofiint,(nempe calor,frigus,ficcitas,humidi tas^oppolitionesexiltereduasralteraminqua calidum aduerla- *o tur frigidoialtera^n qua humidù pugnat cum ficco. Eoq; qua- t rh cc7r«ruor,f no plures effici coiugationes.Quippe (ex fieri,ex quatuor -a$* inter fé copulatis,coniugia : quorum duo fubfiftere non polle; cùmneq; humidum pariter de ficcum.nec calidu fimuK& frigi- dù,dari corpus pofsit.Reliquas igitur effe quatuor temperarne- M torum coniugationes,duas humidas,& duasficcas:atquehas ca- lore frigoréq-, diuifas. Ha:c funt,qua? elegantifsimi eorùqui ante nos.fuere,tum Medicorum, tum Philofophorum de his dixere. Teperrft«-,r^i£veròmihipra?termififfe videtur, nùc adiiciéda reor. Vnu ra£quahs jgltur & primum id eft,quod temperata natura,qua? tamen n5 3o uelut rcU- virtute modo,fed etiam vinbus,reliquis pra?ftat,non aduerterùt: quAruano imòtanquàm nulla fit, prorfus omiferunt. Quanquàm ne loqui ^f? , , quidem de reliquis aliquidfine hac potuerunt- Quippe quòd mleaboi- ì 1 . ^ r -j i-rr- -i bushti onuf vcl in calida tempene,calidum pra?ualeat frigido: vel in frigida (a. temperie,frigidum pra?ftet calido,id ne intellexifie quidem eft, 35 nifi priùs ponatur eucratos fiue temperatameqj enim aliò quàm ad hanc temperata naturam funt intenti, cùm fanitatis tuendee vi&um inueftigant, calidius iufto corpus iubentes refrigerare, vel frigidius excalfacere,vel rurfus humidius ficcare, vcl ficcius hume&are ; feilieee quo temperatum quendam mediocrémque 40 ftatum LIBERI. 5 ftatumerTìciant,id quod minus eft,ci, quod exuperat,femptr sequates. Ergo quem afsiduè lèclaiitur, de quòfemper refpicien- tes intemperatos flatus corrigunt, hunc ego quidem primum o- mniu ftatum cenfuerim.Hi verò,tantù abeft vt eius vel memine- 5rint,vt etiam totum pra?tereant. At non pra?terimus ,inquiunt ex his aliqui : in calido enim de humjdo cóprehenditur.Et quo- modò non quinqueelìe in totum temperamenta dixiftis, fed quatuor,fi modo optimum nò omififtis? Quippe duorum alte- rum,aut ex intemperatis ftatibus neceffe eft vnù effe omiffum, aut ipfum temperatum. Atque ego quidem ex his qua?ftatuunt, temperatum ipfis pra?termiffum certo fcio. Vbi enim calidu de ficcum , vel frigidum de humidum,vel aliud quoduis tempera- mentum nominant,noa vtiq; fummas à nobis intelligi qualita- .tespoftulant : imo ex iis qua? fuperant, fieri appellationes vo- x5 lunt. Quòd fi temperatum ftatum omitti no!unt,certè reliquo- rumaliquemomififfe conuincentur. Sìt enimficut ipfivolunt, temperatus flatus is,qui calidus eft de humidus:omiffus igitur il- lis piane eft is,qui frigido intemperamento aduerfetur de ficco: nempein quo humidum pra?polIet de calidum. A t idem,inqui- 2-°unt,iseft. At qui fieri poteft,vt fimul exuperetcalidum.&non exuper$t?& fuperetur frigidum,& non fuperetur? Si enim tem- peratus flatus eft,neutrum alterum immodicè cxuperaf.fin inte- peratus,necefle eft exuperet altera oppofitionum pars. At hoc ipfum, inquiunt,teperati ftatus propnù eft, vt in eo calidum pr£- 2-5 ftet frigido:^ humidum ficco. Quippe fi frigidum modicè qui- dem vmcat,non effe commodù temperamentù:fin ampliùs ex- uperet,iam vtiq^ morbum exiftere : a?què vt fi vehementer exu* peret^ortem. Ad cundem modum de ficco iudicandù.in prin- cipio quidem exiftere intemperiem-.fi ampliùs augeatur,a?gritu- 3° dinenv.fi plurimi! exuperet,mortem.Ceu vero de calido de hu- mido non idem fit iudicium. Quis enim non dicatyvbi vel cali- dum frigido, vel humidum ficco paulò quidem plus valet,inté- periem ita fierùvbi ampliter exuperat, morbum;vbi plurimùm, mortemf'Siquidem eadem eft vtrohiq; ratio. Alioqui nec qui ca-v 35 lidi humidiq-, immodiceftatus funt,eos vitio demus:necq,ui ca- caMJhu- lidi morbi cum humore immodico confiftunt, eos elfemorbos midijnor- fateamur.Has quidem de eiufmodi obiectiones diluentes quida f pM!" w ir/* i • -> ili • ? obnoxijpo* Atthalenfes Athenei fe&atores,negat aut calidum humidumqi fteàproban ftatù vitio dandù,aut morbuvlluinueniri,qui calidus fit de hu- tMr* 4° midus/fed omnino,qui vel calidus fit de ficcus,vtfebris: vel fri- A iii gidus € G ALENI DE TEMPERAMENTIS gfdus de humidus, vt aquaintercus:vel frigidus & ficcus,vt me- lancholia.Faciùt hic de de anni temporibus mentioné. quorum hyemcmfrigidameffe atq-, humidam dicunt:a?ftatem,calidam & ficcam:autumnum,frigidum & ficai: Ver aut tum tempera- tum,tum vero calidu humidùmq; appellar,. Adeundem modu 5 de ex a?tatibus puerilem quidem temperata elTe,tum vero calida T ««kj«ci- Jlumidàmq-,.porrò indicari autumat eoru f temperiem ex natu- ralibus ac"tionibus,qu£ illa £tate maxime fint firma?. Sed de mor tem aiunt ammantili corpora ad frigidum ficcùmq} perducere. quippe mortuos Gra?cé òLkì&mtch; vocari, quafi nihil humeótiin io fé habentestvtpote tum caloris abitione eo exhauftos,tum frigo re rigentcs. Qjiòd fi,inquiunt, mors talis eft natura?, certe vita cùm fit illi cótraria,calida eft de numida. At vero fi vita,inquiut, calidu qufddam atq-, humidù eft, omnino quod illi fimillimum - temperamentu eft,id optimu neceffariò eft. quod fi eft, neminé 15 latet idé quoq-, téperatifsimù elle.Sic in idem recidere calidu hu midùmqj ftatù,cùtéperato:nec aliud effe teperatù,fiue eucraton ftatù,<|caliditaté fimul de humiditatem pollentes.Atq-, Athenei quidé fequaciù ha? funt rationes, Videturq-, de Ariftotelis Philo- Ariftoules fophi,£V poft eù Theophrafti,& Stoicorù, eadem effe quodam- z& cap. 1. ib. mocj0 fentetia.ita teftiù quoq; numero nos territant. Ego vero rf/MCCr^equéadmodù Ariftoteles de calida humidaq; temperie fenferit» uitatcuiu. ìnjpgreffupfirespoftulet/ortaffeexplicabo: vidétur.n eùno re- CofutatGa fì.^ accipere.Nùc id aga,vt eos qui fic fentiunt,in quo feipfos fal- nes ponènti lantjdoceam : mox rem totam in vnum coaclam caput,demon- 15 tèperamen- ftremiCum enim calidu de humidù,atque etia eucraton exitti- ta caltdum mant yer effeJiìc fé manifeftè decipiut. Nam neqj humidù eft, bunuduide rì ' r i" r n • i- \ cum medio. "cut nyems : neqj calidu, licut arltas.quare neutrum ìmmodice: a» ver ca cùm tamen ipfis autoribus exceffum quédam indicet quoduis lidumhumi jaljumnominù.Bifariàmautem funtdecepti.primuquidé,quòd 3° dumcum • r -i - 1 * " ~ " • ■ ~ iai „• in quatuor anni teponbus quarta temperametoru coiugatione tfhs®lìip . 1^ „ • J 1 a • j j r • * 1 1 b r pocrateiuel muenta omnino voIunt:deinde,cj> id ea ratione cociudunt,o> fit potiùstema hyeme quidécalidius:a:ftate veròhumidius. Verunec quartam peratum* jn temporibus anni ftatuere temperaméti coiugationem eft ne- ceffe,mfi etiam talis apparerèt: de contuliffe id cum temporibus 35 vtrinqj politiselo magis id humidù de calidu,^frigidùjpbat de ficcù. Si enim calidu humidùmq} exceffus cuiufda nomina funt, no poteft,nec ipfis quidé autoribus verù effe, cj> Ver in omnibus mediocre fit. Si auté eo q> a?ftate humidius eft, hyeme vero cali- dius,iccirco humidumelt de calidum:quid caufa? eft, quo minùs 40 frigidum LIBERI. 7 frigidum id ficcùmq-, putes,proptereà cj> a?ftate frigidius,& hy- eme ficciusfVel quam libi facit fortitioné,vt vna partem oppclì- tionis ab hyeme , alteram ab a?ftate acccipiatf Quippe cùm ab vtroq-, in vtraq-, oppofitionù parte difsideat,non ex dimidio col- 5 latione,fed ex toto habere debebat. Atqui fi ita fiat,contraria illi ineffe dicemus. N'am calidùerit &ficcù,fi coferatur cu hyeme: fngidù de humidù ,fi cu a?ftate. Ex neutra igitur collatioe,fi mo- do ìntegra eft,calidù de humidum erit. Sed fi ìllis licet ex vtraq; oppofitione fumpto dimidio,calidùidhumidùmq; afferei e no- 10 bis quoq; ad alterù dimidiù trafire,atq; id frigidù de ficcù dicere quid ni hcebitf'fcilicet (ìccù,vt adhyemé:frigidù, vt ad a?ftatem. Omnia igitur hac ratione Ver eri^humidumjficcum^alidù/ri- gidum. Atqui illorum iplbrum fententia non poffunt quatuor qualitates in vnaeadémqj re pra?pollere. Ergoneq-, a?ftati neque 15 hyemi Ver copararè eft a?quù:fed potiùs ipfum per fé arftimare. Neq-, enim hyemem ipfam ea de caufa humidam elle de frigida Q&**or ^ dicimus,^) reliquis temporibus humidior frigidiórq; fit. imo id^^JJ1 illi alia quoq^ ratione accidittfed q> humiditas in ea fuperet lìcci- fe £ftim&n- tatem, de fngiditas calorem ,jpptereà frigida dicitur,atqj humiuntoce- lo da. Ad eundé modum de eftas,quum in ea humor vincitur à fic- ^J^Jù co,Se frigidum à calido,ipfa quoq; calida dicitur de ficca. Siqui- tibuwoex dem a?quum cenfeo,quatuor anni temporu quodlibet ex fuapte «B«r/oe cU arftimatum natura,non ex alterius comparatione,calidum,frigi-4lw^Ytc' dum,humidum , ficcùmue nominari debere. Quinetiam fi ad 2,5 hac formula a?ftimes,apparebit tibi Ver effe omnis exceffus pia Ver etìam né in medio-.cùm neque ficut in hyeme plus valeat in eo frigi- collatu™~ 1 ~ii r cl -Vai 1 - Di~cms fui dum c|calidum: neque hcut in a?ltate,minus. Ad eunde modup4rf/^>f5 ficcitatis humiditatifq; a?quabilitatéin eo fpecì-es. Neque feilieet peratu m- in eo ficut in a?ftate,pra?ualente ficcomeq* ficut in hyeme,exi]petcnitur* 3 0 rate numide. Proinde recti ab Hippocrate eft dicìù, Ver effe fa- APh'i>M.$ lubernmum,ac minime morbis qui mortem afterant, obnoxiù. Eft de autumnus,vt q,a?ftas, minùs calidus : fic vtique,q hyems, minùs frigidus. Quare hac ratione nec calidus ab foluto fermo- ne efiyiec frigidus : quippe cùm ambofit,ac neutrum ad funi - 2 e mum. Ca?terùm alterum in eo eft incommodum , quod etiam Hippocratis illa fententia fignificauit, dicentis in Aphorifmis: Apfc.4.//^. Cùm eodem die modo frigus nos afficit,modò calor vrget,au- „ tumnales expe&andi morbi funt. Atque ea res eft, qua? maxime Morbi au- antumnum morbiferù facit;ina?qualis ipfa temperies. Itaque nò *"m^' 40 recìé frigidus ficcùfque dicitur. No enim frigidus eft,fi ipfe per/^.j. A iin fe fpe- 8 GALENI DE TEMPERAMENTIS fe fpedetur ,vt hyems eft : fed vbi cum a?ftate cofertur,vtique 11- Autunusai ^ frigidior.fed nec a?quabilitertéperatus,ficutVer. Imo in hoc mertdiecd- o 1 i ., lidut9rcli* maxime ab ilio tempore difsidct,^ media temperiem de a?qua- quodfcfti- litatem perpetuò pare non feruat: quippe meridie multo eft ca- ttlfJcm llclior^u^m mané aut vefperi.Nec in humido de ficco medium 5 f# omnino ftatum obtinet,quemadmodù de Ver:fed ad ficcius de- uergit. Ab a?ftate vero etiam in hoc vincitur, non tamen tanta interuallo, quanto in calore.Ergo patere arbitror, nec atitumnu abfoluto fermone,de citra exceptionem, frigidum de ficcum,fi- cutillis placet,dicendum effe:cùm neutrum adfummum fit,fed io vincatin eo ficcitas humiditatem.qua ratione merito ficcus ap- pelletur : in calore vero de frigore.mixtu quiddam ex ambobus de ina?qualeftatuatur.Proinde fi quatuor temperamentoru con- *ugationes,in quatuor anni tépora diftribui volunt,fciantfe non folùm Veri calidu humidùmq; ftatum male afsignaffe: fed etia 15 autumnofrigidum de ficcù. Quanquàm fi lume quoq; coceda- mus frigidum de ficcù effe,no erit ftatim necefle, Ver humidum calidùmq; elfe.Non enim,fi quatuor intemperatura? coiugatio- nes in totum funt,iam oeseas in quatuor anni tempora dilpen- fan necelfum eft. fed fi q,s hoc in mudo eft ordo,& prout melius 2,0 eft,no prout peius,omnia funt dilpofita, jpbabilius fit plura qui- dem ex annitéporibus temperata effe facta: vnù verò^fi modo aliquod,intemperatù:fi vero contrà offendere conantur,nullum corum effe temperatum : fed necellariò in ipfis exuperare,aliàs ca'idum,aliàs frigidum. de nunc,fi ita fors tulit, ficcù, nunc hu- 25 midumffigoverò^antùabeft.vt aut Ver, aut fi quid temperato: eftjcalidum atq; humidum dicam,vt quod piane cotrarium eft, ^ idaffirmem.omnium aéris ambienti* temperamentorum pef- Vutredo 4 fjmum fj effè.quod humidum eft de calidu. Q uod fané tépera- calìdo er 1 -, ^^ • r hmrùdo* mentum in quatuor anni temporibus inuenire nequeas: m mor- 30 bido SC peftilenti aéris ftatu interdum incidit:vcluti quoda loco Hippocrates comemorat his verbis,Plucbat per a?ftum hymber largus afsidué. Id nanq; eft humidi de calidi ftatus proprium,vt inittoU.i^. m xfì.u afjjj^ plUat. Quòd fi vel tantu a?ftus fit,quéadmodùm crino Hip in naturaliter fe habente arftate : vel pluat, fed in frigore(veluti 3 5 pocratti, hyeme folet) fieri nequit,vt is ftatus calidus fit de humìdus.An ^dTct t igitur fine morbis erat a?ftas illajin qua pluiffe dicit in caloribus €docet Gal afsiduè largù hymbré?'Atqui carbunculos in ea fuifle narrat,pu mtioub.y trefcentibusfcilicetin corporeexerementisrac faniem quandam dedyfcmutPri la.Aduertasauteanimuin omnibus velim^ltiniclque pnmumfflHJp))i cuiufmodi res fic calida humidaq; téperies, quamq; Veri ( quod GaUbidé. temperata res eft)difsimilis;deinde a necellariò in ea omnia pu r t • '•■ *fc TU' -■ * * l J PMredo. 15 trclcant. Incipit igitur Hippocratis narrano in nunc modum, Annus Auftrinus,pluuius,à ventis in totù fìlens : deinde totius >, ftatus particularem rationem his fubiicit, crebros hymbres in ca r rt lido de Auftrino flatu fuiffe fcribens : mox vniuerfum fermo-1^^" nera f in vnam fummà conferensin fine fic, Cùm fuiffet,inquit, 2,0 totus annus Auftrinus,humidus,& molIis,li£c & hec inciderlit, que; vtiq; omnia in hoc libro fcripfiiie fitlongù.licct auté cui li- buerir,in tertio Epidemiwn membratim ea legere,ac in vnu ca- put omnia redada videre:nempe putrediiiem maxima. Cuius Putrg^ etiam ipfius Hippocrates non raro nominatim meminit, alias j,f fic fcnbens,Erat autem & fluxio ipfa colleda, haud fimilispuri. Sed alia qua?da putredo ac fluxio multa variaq;. Alias he, Et in ^ pudendis carbunculi a?ftiui,tum alia qua? putredines appellami*. 7> Et q? ex hac putredine multis quidem brachium,& cubitusto- tus decidentrmultis femur vel fura eft nudata.totùfq; pes.Qiiin- >y 30 etiam magni ofsiuni,carniù,neruorum,articulorùmq;prolapfus inciderunt.Deniq;nullum ex affedibus,quos fcripfìt, inuenias, qui meritò foboles putredinis non fit:quippe cùm nec a ficco pu trefieriquicquamfit aptum,nec a frigido. Intelligas id, fi carnes de reliqua qua?cùq; afferuan ab honnnibus folét,obferues hex fa 2 ^ le,h$c muna,ha?c aceto,ha?c alio quopia ex iis qua? ficcat,como- de pra?parari.Deprehedas de Boreà(qui ficcus natura de frigidus ventus eft)omnia q,diutifsimè imputria durare. Contrà, putre- feere facillimè Auftrino flatu •. eft enim is ventus calidus de hu- midus. Itaq-, nos in totù cotrà,q ii,qui calidu de humidù Ver au 40 tumat,decernimus.cù neq; tale fit,neq; fi effet,vtiq; falubre effet. hi autem io GALENI DE TEMPERAMENTIS «* .a hi autem de tale effe volut,& proptereà etiam falutiferum: vtro- vtkpb.9. :» r r ht.3. bique peccantes;tum in his,quae lenfu percipere.turn qua? ratio- ne eft intelligere. Cùm fenfu idmanifeftè liceat, piane tempera- tiuotantti tum aduertere.Nec minùs ratione illud inuenire,quod pro- inlirumfa Prere^ c^ aptum fanitati, quòd è quatuor nulla in eo qualitatum 5 ratioctex- exuperet.Quòd fi velcaliditas eius frigiditatem multò excede- perienttà. ret,vel humiditas ficcitatem, vt variis putredinibus obnoxium: fic omnium anni temporum morbis effet maxime opportunù. Nunc quatuor qualitatum mixtionis a?qualitas,& media? tempe ratura? eius,& falubritatis eft caufa.Quid igitur Medicis ac Phi- * ® .m lofophis quibufdam perfuafit, vt calidum humidùmque Ver ef- humidum & iudicarent?Nempe quòd quatuor temperamenrorum coniu- wppocrati gia,quatuor anni temporibus adaptare voluerunt. Porrò id inde m Ub.dena accidu\quòd primum omnium temperamentorum, id eft, me- dìuipiuiii,pra?termilerunt.Qmnetiam vicxuum,medicamento- 15 rum>omnium denique rerum differentias,in has quatuor coniu gationes reducunt.ex quo manifeftù eft.quaritopere parum re- da?,fallacéfq*, de hominis natura rationes, medicationibus ob- fint.Satiùfque erat duorum alterum : autprorfus eiufmodi ratio- nes non attigiffe, fed totum experientia? concedere: aut priùs in 2o Logica fpeculatione exercitatù fuifle. Quippe qui nec experié- tia? eft attentus, &naturaliatheoremataaggreditur,priufquàm rationem,qua hex inueniat,coucnienter exercuit, necelle eùin eiufmodi cauilla fitperdudus, ac de euidentibus,ceu is,qui fen- fu careat, difputetfTum Ariftotelem teftem inuocet, male (cili- 25 cet accipiendo ea qu<£ pr^cipit. Hic enim calidum,frigidum,hu- niidum,& ficcum,multipliciter dici nouit. illi,non quali multi- pliciter,fed quali ad eundem perpetuò modum dici velit,acci- piunt. Quinetiam is,quòd aliquid fuo de naturali calore.aut alie- no de acquifititio calidum fit,noneffe idem indicauit. Illi hoc 30 quoque perperàm accipiunt. Adharc AriftoteIes,itémq; Theo- phraftus,quò relpicicntes temperata intemperatamve naturam effe,iudicare oporteat,diligenter prodiderunt.Illi ne id quidem inteiligunt : fed cùm hos audiùt animai calidum humidùmque dicere.aut puelli temperiem humida.calidàmq; effe,nec quem- 3 5 admodùm ea dida fint,inteiligunt, de ftupidi, ad quatuor anni tempora fermonem transferunt.Ceu vero idem fit, ac non lon- go interuallo difsidens,propriam alicuius temperiem humidani calidamq; elle,aut circundati nobis aeris.Neq; enim autidé eft, aut fimilitcr dicitur animalis temperies calida de humida,ficut 4,, aens LIBERI. n aèris temperamentum calidum dicitura humidum.Qua? igi- tur fit omnium horum occafio, lam dicam.claréq; offendami pra?fertim , qui intenti effe volunt, exiguum errorem in his, qua? mter initia Logica? fpeculationistradùtur,maximorum er- j rorum occafionem fieri:fortalTeq; omnibus.qua? vel in cùdis ar- tibus,velinvita? adionibus perperàm gerùtur,fophifmata fuc- cedunt. Atque ha?c quidem fophifmata illi vitio fuccedùt^quòd vtique nonredè definitum eft de calidi fignificationibus,fed duobus tantù modis dici idputatum. Quorum altero fignifice- 10 tur,quodfyncerum,immixtuni, de fimplex eft*. altero,quod in mixtionc cum fuo contrario,id fuperat. Quòd auté de altera té- periem cum altera conferentes, fubinde alteram earum calidam [prò eo quod eftcalidioré]pronunciamus,idnon meminerunt; Atqui ad eum modum ammantiaveteribus calida de humida 15 fune dida,no propria temperatura? gratia, &: fermone abfoluto: imo ad ftirpes,& demortua collata. Quippe demortuis de ftir- pibus,animantia calidiora,humidioraquefunt. Qtunetia ex ani- mantibus ipfis fpeciatim inter fe coIlatis,canis ficcior eft, homo humidior.Atfi fòrmica? vel api canem conferas,illas ficciores, 2,0 hunc humidiorem inuénies. Ita idem animans pra?ut homa,fic- cù:pra?utapicula,humidumfuerit.Rurfus ad hominem collatù, calidu : ad leonem, frigidierit.Necmirum,fi ad aliud atque ali- udcomparatù,contraria fimul dici de fepatitur. Neque id alie- nimi eft,fi idem corpus fimul calidu frigidùmq; dixensmifi ad 25 idem conferens.fic dixeris. Quod enim incommodum, fi eun- deni hominem dextrum,finiftrùmque dicas^ni» ad eundé con- ferensita dicas?Cum ad alterum dextrum effe, ad alterum fini- ftrum, nihil fit abfoni. Sic igitur de canis humidus pariter<& fic- cus, pra?terea calidus fimul de frigidus eft, non tamen ad idem» 30 collatus. Quippe ad hominem ficonferas,lìccus eft: ad formi- carn,humidus.Rurfus hominis refpedu calidus eft:leonis,frigi- dus. Quinetiam calidus eft, vt viuens, cùm mortuus non am- pliùs fit calidusmon calidus,vt ad alterù( fi ita vis ) canem cópa- ratus. Atque harc quidem omnia per collationem inter fe dicun- 3 e tur. Qua? vero vt in animantium genere conferùrur, alia ratio - ne:ficuti etiam,quxeunque 111 aliqua animaliù fpecie. Cams na- queadformicam de api 111,eft humidus:in animantiù genere, eft ficcus.Rurfus ipforum fpeciatim canum,hic lìccus,ille humidus: alius(vt fas eft cani)teperatus. At didù quidem a nobis eft, in fe- 40 cundo de pulfuumagnitione,de tali nominum vfu diìiufifsimé. Neceffe il GALENI DE TEMPER AMENTIS significata Neccffe tamen videtur,nuncquoque fummatim aliquid de his catidi,frigi cpod ad rem propofitam vtile fit, dicere^Quod abfoluto fer- dtih?™dl' mone,nec ad aliud vllum collatum, ficcum vocatur , id in folis elementis eft, igni, terraq: : ficut humidum in aqua de aere. Ad eundem modum de de calido frigidóque fentiendum. Nullum 5 enim ca?terorum corporùprorfus calidum frigidùmue elle, fed fola dementa : quicquid pra?ter ha?c ceperis,ex his mixtis con- ftat.Eóque fecundo fignificationum genere^alidum/rigidùm- ue eft,non ampliùs abiòluta ratione,veluti fyncerum,& a mix- tione alienimi : imo veluti vel calidum largius, frigidum par- io cius.vel frigidum largius,calidum parcius lìt fortitum : reliquo- rumquiduis calidum,frigidùmue dicitur. Ac duo quidem ligni- ficata calidi,fngidi,humidi:>& lìcci, ha?c funt : alterum abfoluto t teyov* fermone f loquentium, mixtura carens, de fyncerù : alterum ex t<ùuhjj.j>i) contrariis quidem mixtis conftans, ca?terùm ex prarpollentis in 15 mixtura nomine appellatù. Hoc genere fanguis,picuita, adeps, vinum , oleum, mei, quicquid his fimile eft,humidum dicitur. Os,chartilago,vnguis,vngula,cornu,pilus,lapidesJignum,hare- na,later,minorem portionemhumidi funt fortita,mai ore licci: eóque eiufmodiomnia ficcadicuntur Formica vero licca eft,8C 2o vermis humidus.fcilicet vt funt ammalia. Rurfus uitcr ipfos ver- ni es,aliusficcus,alius humidus. idque vel abfoiutè loquendo,vt vermis:velalteri cuipiam vermi comparatus. Ca?terùm hoc ip- fum quod dicimus[vt vermis,ficcus'vt homo,calidus*. vt cams, frigidus] nifi quisredè accipiat,& priùs intelligat quid fibive- M ht, neceffe eft omnem fermonem còfundat. Eft autem redè ac- cipere,id quod in fecundo de pulfibus agnofeendis d.citunvnù- quodque lecundum genus, vel fpeciem non modo calidum, fri- gidum,humidum, ficcum uè : fed etiam magnimi,paruum,cele- re,tardum„aliaque id genus tunc nominali, cùm fupra medio- 30 Miml wttocre,mediùmq-, fit. Verbi gratia,animai calidum, cùm fupra 111 e- modoalidti dium temperie fit animai : equum calidum,cùm fupra medium uetertbus* temperie fit equù.Porrò in quoque genere fpeciéue, media funt Symmetra, ea>°iu;£ Gra?cè fymmetra dicuntur : quippe qua? à funimù in eo genere de Ipecie finibus a?qualiter diftant. Ac genus quidem eft, 35 animai:fpecies,equus,bos,canis. Medium temperie in toto ani- maliùgenerejiomo eft. id enim in fequentibus demoftrabitur. Tufitrcos. Medium verò,vt in hominum fpecie eft, quem Grace eufarcon vocant,[Latinè(puto) quadratoni]. Is porrò eft,qué nec gracile dicere,nec craffum pofsis : fed nec calidum,nec fngidum,nec a- 40 ho LIBERI. 13 Ho quouis nomine ex iis, qua? exceffum defedùmue indicant, appellare. Quifquis fuper hunc fuerit, is prorfus calidior,fngi- dior,humidior,licciorue eft.Nominatur autem talis partim ab- foluto fermone,partim non abfoluto. Abfolutè quidem loquen- 5 ti,quoniam calidus,frigidus,ficcus,humidùfue effe,minime vni alicui priuatim collatus,dicitur. Ita enim canis abfoluto quidem fermone,prout videlicet cuipiam opinio eft, animai ficcum di- citur.-non vtique alicui comparatus,verbi gratia,formica?. Non abfolutè verò,vnaquidem ratione,quòd fcilicet fymmetro,id eft, coa?quali,& medio totius fpeciei comparatur : Altera vero, quòd cum eo quod inter omnia ammalia coa?quale, de media té perie eft,quicquid idftatuas.cofertur. Ergoiam palàm fit,quòd vnumquodque eorum qua? fic dicuntur, nos id vel vni cuicun- que comparantes, calidum, frigidum, humidùmue,aut ficcum, x5 vt ad illud dicimus,vel in quocunque genere fpeciéue fit didù, * adeius medium referentes. In Ipeciequidem,vt equo,cane,bo- ue,plarano,cupreflb, ficu: Genere vero, vt animali vel pianta. Hisaccedit &tertiumfignificatum, eorum fcilicet qua? abfolu- to fermone dicuntur,quximpermixtasfummafque haberequa- 20 litates dixifnus, ac dementa vocari. Quinetiam qualitates ipfas eft quando corporibus iis qua? affeda qualitate funt,fimiliter ap- pellamus. Verùrh de hoc mox agetur. Sed ad rem propofitam: cùm qualitate affeda corpora tnfariàm dicantur, confideran- dum arbitror in quaque didione, quemadmodùm vtamur ap- *5 pellationibusrvtrùmne vt fimplex aliquid &immixtum indica- tes : an veluti ad fymmetron eiufdem generis vel fpeciei confe- rentes : an veluti ad rem quamlibet. Sicut cùm os ficcum dici- mus,aut frigidù abfoluto ita fermone nominantes, non adiedo leonis,canis,aut hominis.Palàm naque eft, quòd ad vniuérfam 3° naturam omnium qua? funt in mundo corporum refpicientes, aliquid concipimus medium,cum quo coferentes,ipfum ficcum dicimus. At fi quis leonis,vel canis, vel hominis os ficcum elle dicit,liquet hunc rurlus ei quod in ipfis animalium ofsibus me. diuni eftjid comparare. Eftq„ quoniam vniuerforum animaliù, 3 5 aliis magis,aliis minùs ficca offa funt, hic quoque os aliquod in aliquo animalium genere intelligendum,quod media temperie fic,verbi caufa,hominis:atque huic reliqua collata,alia humida, alia ficca appellanda. Iam in ipfis hominibus alius os ficcum, aliushumidùmhaberedicetur,vtique ei quimedius eft( vtin 40hominibus )collatus. Quòdverò in omnibus qua: funt,quod B medium 1 i4 GALENI DE TEMPERAMENTIS symnwtro. medium inter extrema eft, id fymmetron, atque in ilio genere, vel fpecie temperatum fit, in omni milii fermone fubaudiendum perpetuò eft, quanquàm fit in didione nonnunquam omnium. Atq; cùm ha?cquidé fic fe habeant,vbi aliquis hanc,vel illa nu- mida calidamue temperie affirmat, rogandus eft,quéadmodùm 5 dixerit,vttùmne hunc quempiam vni definito comparans, Pia- toni,verbi gratia,Theophraftum : an fecundum genus quodli- bet, fpeciémve collationem faciens. quippe vel vt hominem,vel vt animai, vel vt fubftantiam , abfolutè. Ter ti uni enim lignifi- catimi cuiufuis talium nominum, quod fimplex effe impenni- io xtùmq; diximus,id in mixtis fubftantiis non eft:fed in ipfis pri- mis.qua? etiam vocamus dementa. Ita cùm quodq; affedorum qualitate corporum trifariàm dicatur : nobis ad propofitam de temperamentis tradationem,duobus tantum eft opus,vt qui vel • ad vnum quodlibet, vel ad medium eiufdem generis compare- * 5 mus.Quoniam autem multa genera funt, quemadmodùm vti- que de indiuidua,poterit multis modis idem corpus., &: calidum &frigidum,& humidum,& ficcum effe. Verùm cùm vni cuiìi- bet comparatur,admodùm manifeftum eftjcontraria de eodem dicere licere, veluti DionemTheone quidem, de Memnone fic- zo ciorem: Ariftone de Glaucone^humidiorem. At cùm ad mediu eiufdem generis,vel fpeciei fit collatio , hic iam confundi con- turbariq;,qui panini exercitati funt,folent. Idem nanque homo, humidus fimul de calidus elle poteft,fed non minùs ficcus de fri gidus. Verùm ficcus quidem de frigidus,ad mediocris tempera- ** menti hominem collatus; humidus autem de calidus, adaliud quoduisanimal,ftirpémve,aut fubftantiam comparatus : verbi gratia,ad animal,vt apem de formicanv.ad ftirpem,vt oleam,vel ncum,vel laurum : ad aliam vero quampiam fubftantiam, quac nec animai fit.nec pianta, vtlapidem,fcrrum, vcla?s. Inhisve- 3° rò collationem,qua? ad hominem fit,ad rem eiufdem fpeciei di-» xeris : qua? ad apem,vel formicam eft,ad aliquid eiufdem gene- pUnugem iis. Simili modo qua? ad ftirpem fit quamlibct. Eft enim fupra ruis,corpm arumal ftirpis genus:quemadmodùm fané fuperioris,quàm ftir- animatumi . • r 1 <■> 1 ./ lapidti gè- pium,genens lunt lapis,rerrum,& a?s:vocetur tamen prò doce- 35 ms9coYpus* di compédio ad homogenes,[ id eft,rem eiufdé generis]omnis eiufmodi comparano :illud folum in ea determinantibus no- bis,quòd vbi fimpliciter fubftantia quarpiam cucratoSjfiuetem- fiMatuL Pcrata dicitur, tum hac alia ficcior.aliahumidior, de alia frigi- édpondus. dior,aliacalidior : co loco eam qu# ex contrariis sequa prorfiis 4Q inter LIBERI. 15 inter fe portione coeuntibus ce nftet,eucraton,fiue temperatami nominari:qua?cunque vero ab hac dcficiunt,fuperantque aliquo, ea fuperantis nomine vocari. Vbi vero ftirpem, animanfve vi- wratot lum eucratondicimus, nequaquain eadidione fimpliciter con- pLna,ani- 5 traria inter fe comparamus, fed ad natura vel animalis, vel ftir- ™ns *d M pis refenmus. ricum,verbigratia,temperatam dicentes^um ta- lis fit, qualis maxime ficus effe natura debeat. Rurfus, canem, Attionum fuem,equù,& hominem,cùm eorù quifque prò fua natura opti- P^*0»'* vr u u .. • v v r 1 l r • j r pesamenti me le nabeat : optimè vero le nabere aliquid prò tua natura^ex bomtJtcm io ipfis fundionibus intelligitur- Quippe ammal,ac ftirpem quali- mk^t : à bet,tum optimè fe habere dicimus, cùm optimè fuam fundio f* "*\anxr nera obeunt. ricus enim virtus, bonitalque eft, optimos plun- 0nisaufa. mófque ficus afferrc. Ad eundem modum vitis,plurimas opti- mafque vuas pendere : Equi verò,quàm velocif.imè currere: Ca Xr nis,ad venationes quidem,de tutelaquàm ammofilsimù, ad do- mefticosquàm mitifsimù effe.Ha?cigitur omnia(animaha dico &ftirpes)optimam,mediamque habere in fuo genere temperie TcperamS 1 • 1 r 1 ? \ n l tum rerum dicemusmon vtique abloiutq lermone, cum pantas exacta con- , „ „ f- • ■ r r j * j j a adluJìltia' tranorum innsnon lit,ledcum ea mediocritas,qua?ad potelfa ®adpon 10 tem refcrtur,his adfirpiufmodi aliquid,de iuftitia effe dicimus, dmmprx- non qua? pondere,de menfura ; fed qua? eo quod prò dignitate^™*^ conuenit,a?qualitatem explorat. Eft igitur temperatura? a?quali- abundè. tas in omnibus temperatis animalibus,ftirpibùfque, non ea,qua? ex pari elementorum comixtorù fpedatur mole, fed qua? tum 2 5 animalis, tum ftirpis natura? conuenit. Conuenitautem aliàs,vt liumidum licco,& frigidum calido pra?ponderet. Neque enim fimilem habere temperaturam debent,homo,leo,apis,& canis. Ergo ad qiia?ienteni,aiius lit temperamenti, homo,equus,bos, Multipkx canis, aliùdue quodlibet, non eft abfoluto fermone refponden- qu£ftioyàtè 30 dum. Non enim fieri pò: eft, vt qui ad ea,qua? rnuk.'s modis funt^ fin~u dida,& inter fe diuerfa, vno modo refpondet, non coarguatur. el refhidc Oportet igitur duorum akerù, aut omnes percenfere difteren dea.ur% tias:aut percontatumpnus de qua rogauerit,illam folam dice- re. Nam fi,vt inanimalibuv,cuiusellec temperamenti rogabat, -- ad id quod medio eft inter omnia ammalia temperamento re- fpicientes, re;pondere ei oportet Si abfolutè,atque vt ad omnem fubftantia : fic iam contraria,qua? funt in eo cóparare inter fe o- portetatq; eftimare:haudquaq,ad adiones téperiem referentes, fed ad eleinentorùportiones. Sin huiccuipiamembratim copa- 40 rans,rogabat,vtiq; adilljudfolùconferendo,eft re(pondendum. B ii Iam k> GALENI de TEMPERAMENTIS Iam minùs etiam,fi indiuiduorum cuiullibet,Dionis, verbi gra- tia,vel huius canis rogemur, qua?nam fit fubftantia? temperatu- ra,eft fimplex danda refponfio. Dabitur enim hinc fophiftis ad cahimniam occafio non parua. Nani fi calidi elle temperamen- ti,& ficciDionem dicat, facillinrèhcebitillis,partim hominem 5 quemlibet, qui calidioris quàm Dion fit de ficcions temperamé- ti,proponentibus,vt adillum,humidum, frigidùmque Dionem dicere : partim aliud quoduis animans, ftirpem ve, verbi gratia, leonem, autcanem,atque his humidiorem, ac frigidiorem alle- rere Dionem . Quifquis igitur nec ipfe fefe filiere, nec ab alio io falli voler, huic opus eft ab his fubftantiis, qua? fimpliciter cali- da?, frigida?,humida?,ficca?dicuntur,incipere: atque ita tranfire ad reliquas. A e primum quidem illud ipfum in iis exploratum habere, ne has quidem, tametfi maxime videntur ablòluto fer- mone dici,quo minùs ad mediocre eiufdem generis comparen- 2^ tur,efrugere. Veluti enim canem medio temperamento effe o- mniùcanù dicimus, cùm pari fpatiodiftat ab extremis: ita fub- ftantiam medio effe temperamento dicemus,cùm pari modo ab extremis abeft, qua? fcilicet de prima omnium funt de dementa. Porrò aberit pan modo ab extremis, cuti ea continet a?qualiter mter le mixta. Ergo qua? lupra citrave hanc,tempcries ent,eam calidam>frigidamjiunndam,vel ficcam dicemus : fimul ei, qua* media eft, conferentes: fimul contrariorumelementorum exa- Sub fubfkn men *n ea fac*entes • Qi,a mmirum ratione fimpliciter eam ca- li* genere lidanijfrigidamjiumidam, ficcamvepronunciabimus:vbi vero 2,5 maxima alicum medio temperamento confenmus, non fimpliciter, fed u tenera ' S1100^ aa* mediocre eiufdé generis fic fe habet. Porrò genus earù fubaltcrna, fubftantia eft: omnia enim fub hac,vt fuperiori funt genere,tum cr mftno- animata, tum inanima. Eftq; ha?c hominis, canis,platani,ficus, *unfim£ aeris,ferri,aliorum denique ommù comune genus. Sub ca vero j0 Qa* mter funt alia genera permulta: Animai quidé,auis,pifcis:ftirps,arbo- genus gc«fris de herba?. auis,aquila? de corui:ptfcis,lupi de rhombi. Simili *L a^TL modo olea? de ficusgenus eft,arbonanagalhdos,& pa?onia? Jier- CT Jpeciem . o„ / y . *■. fpecUifii- ba. Iam ha?c vltimalunt genera, eoque fpecies appellantur, cor- w*wtótor-iiiis.rhombus, ficus,anagalhs, fimiliter homo, de bos, de canis. -- ^b^ Ac fupernè quidem defeendentibus, ha?c vltima funt genera, fpeaes fu- proinde fpecies dieta?: interne vero afcendentibus, ab indiui periorum, duis fcilicet fubftantiis,prima funt.Indicatumque alio opereeft, phyrio. ' meritò ola quar media fùt inter prima genera et indiuidua,fimul genera de fpecies a vetenbus nominati {Ergo cùm definita figni >0 ficata LIBERI. i7 ficata iam fint, ac clarè indicatum, qucmadmodùm tum abfo- luto,tum non abfoluto fermone calidum, frigidum,humidum, ficcùmve corpus aliquod pronunciandum fit: qua?renda? nobis deinceps eorum funt nota?. Quanquàm hic quoque decernere 5 priùs de nominibus oportet, qua? in habendo nobis fermone, neccffanò incident : fimul explicare rem quandam, qua? pote- ftate iam monftrata priùs eft, non tamen ab omnibus, qui hos commentanos euoluent, facile faltem intelligipoteft. Itaque de nominibus priùs locutus, mox ad rem reuertar. Quod cali- Calidufrl- io dum.frigidum, humidum,ficcùmve non vnum aliquid limpli- ^mM-m r <• * • i 1 i- v /i_ • i- " midutficcu\ citer ligniticent, vdi de corponbus dicuntur, pnus eltindicatu. PYOCorpo_ Quiòd autem 6: fola? ipfa? incorporibus quahtates, citta con- retUtiqua- pora, qi.a? eas fufcipiunt, fic interim nominentur, id quidem,vt'rt^9 Pf* nondum eftdidum,ita nunc dici efttempeftiuum. Quemad- ^^p^, z, niodìun nomen albi, tum de colore enunciant, cum italoquù- abftradoM tur, coltraims eft albus color nigro : tum de corpore , quod co- ®^?fr* lorcm fufcrpit, cùm fcilicet oloris corpus album dicunt : ita &buwidit*tc calidi nomen,tum deqjalitate affirmant ipfa, tanquam fi cali- pcatatcut ditatemappdlarent : tum vero de corpore, quod caliditatem ^u mi^ 2.0 fuftinet. Quippe qualitatem à corpore, quod eam fufcipit, diueifam habere naturam de quandam propriam exiftimare o- pottet, veluti in opere de elementis.eft indicatum. Et cahditas quidem qualitas eft, eadem vero de calidum dicitur, veluti de albedo album.Ipfum vero corpus calidum, vnum hoc nomen 2,5 tantummodòobtinet, calidum, fiditi album. Nunquàmtamen caliditas,vel albedo,corpus ipfum dicitur. Ad eundem modum ficcum, frigidum, &: humidum nominantur, tum ipfum cor- pus,tum qualitas. Non tamen corpus, frigiditas,humiditas,vel iìccitas appellatur.quemadmodùm qua? in eo eft qualitas. Ha?c 30 cùm fic le habeant, acquimi eft, cùm vel caliditatem, velfrigi- ditatem difputans quis profert.nullam exoriricaptionem,quòd fola? quahtates his indicentur nominibus. At calidum,frigidum ve cùm dicitur,quando & qualitas ita de quod eam fufcipit,cor- pusnominatur, facile fit ci, qui redar^ucre ftudet, vt quod à 2, loquentc non fignificatur, id quo pofsit reprehendere , accipi- at. Eiufmodi enim rem faciunt,& qui fententiam illam,qua di- Apfc. 14". cit Hippocrates , augefeentia corpora plurimum habere in-?.*1, natum calidum, oppugnant. Neque enim effe corpus aliquod babetuctut [calidum] ipfum limatimi animali calidum ab Hippocrate di- mterpres. 40 ciintelligentes : neque id quid fic ufquam qua?rentes : fed defo- B iii la i8 GALENI de temperamentis la qualitate, quam fcilicet caliditatem appellamns;nomen id di- ci pracfumentes, fic didum eius refellere parant. Et iam appa- ret, quod de homonymia diftinguere, tamctfi fit res pania, ta- nornony- men in rerum vfu nonleuisexperitur momenti, veruni cùm mia9idcft3 hoc quoque abundèfìtdefinitum, rurfum idquod fupereft, re- 5 ^"TJ" petamus, Cùm humiditas, de ficcitas, de caliditas,&: frigiditas, guenda. fyncera? qua?dam de impermixta? quahtates funt, qualunque haslùfcepere corpora, ea calida, & frigida, ficca, de numida - , prorfus exadéque funt .Atqueha?c mihigenitorum, &pere- mcntìsmi- untium elementa intellige. Reliqua corpora vel animalium, io fh9\ medio vel ftirpium, vd inanimorum omnium, veluti a?ris, ferri, lapi- %Gd'mLt ^um5 lignorum,in medio primorum illorum collocata effe. Nul human*, lum enim aliorum vel ad fummum, calidum : vel ad fummum, frigidum : vel ad fummum, humidum : vel ad fummum, fic- cum eft: fed vel medium prorfus contrariorum , ita vtnihilo 15 magis fit calidum quam frigidum,aut humidum quàm ficcum. Etterato ad ye\ ad alterum contrariorum eftpropenfum, ita vt magis fitea- pon us. j,-jum^ quàm frigidum, vel magis fit humidum quàm ficcum. Ac fiquidem medium piane fit in vtroque contrariorum gene- re, ita vt non magis fit calidum quàm frigidum, aut humi- zo dum quàm ficcum , eucratonid, fiue temperatum omnino di- simplex cetur • ^H1 altcrum contrariorum fuperet, fiue in altera oppofi- prwjf/ìcotione, fiue in vtraqueid fit, non etiam dicetureucraton. Acfi pofito n*- calidum magis fit quàm frigidum,quod magis eft, idappellabi- d7iZG°alt{:rì\Jdem ftatuendum de liceo de humido. Adcundem modù z5 Apb.i$M. fi frigidum magis fit, nominabitur frigidum . At fi in vtraque 3^ oppofitione alterum fuperet, fiue calidum vnà cum humido, fi- £!£j^ fi- pUccs,® ue frigidum vnà cum ficco, vtique prò vincenti fortieturid cor 4.compo/ipUsappe!lationem. Et has quidem quatuor intemperies, vtfu- 30 nZw- Pr* dlximus>Plur^i norunt, tum medici, tum philofophi. Re- to. Hquas quatuor, qua? ex dimidio harum conftituta? funt, nefeio quomodò derelinquunt: ficut etiam eam, qua? prima omnium, optimaq; eft. Cacterù quod fuperantecalido,liceatnihilo magis numida cffe,| ficca téperie, (quod vtiq; ad hac fpedet cornea- 3f Téperdu- tionc)id vel ex iis, qua? ia dida funt, manifeftu arbitror.-facileq- 7ltitPZ $c?'f ? ^ mhil elletpr^didÙ, id colligere,cocedentibus femel bantur. u™ falte,akera effe teperie numida de calida,alteram ficca & ca- lida. Si nanqueneceflariù omnino non eft,ficca effe, qua? calida in : fed hcet eam K humidam effe ; licebie vtique de mediani effe. 4° LIBERI. 19 efle.propior nanque ficca? temperatura? media eft quàm numi- da -/Ad eundem modum eft Se" frigida quaedam temperies al- tera, in qua nimirum frigidum prxpollet : hane tamen nec hu- midameffe, nec ficcam, eft necellè. Sed poteft interhas & me- Mediti prò 5 dia effe . rurfus enim hic quoque eandem afferes rationem. ptusextre- Nempefi neceffenoneft fngidam temperiem elle humidam, ms^cxtre r 1 i • r r • ■ r n n 1 • m omma* led ficee de ficcam eam neri : manireftum eit, mediani quoque effe poffe. quippe qua? vicimor humida? eft, quàm ficca^Ergo velini dua? intemperies in altera oppofitione funt monftrata^al- io tera calida tantùm,alterafrigida: lìcinaltera oppofitione dua?- alixftatuentur, altera ficca tantum, altera numida, mediocri-' ter fcilicet fefe habentibus, calido de frigido . Iterimi nanque di-. cemushic quoque, fiditi neceffe non eft, fi qua temperies ficca- eft, liane protinus calidam quoque effe, fed fieri polle, vt etiam: ! ^ frigida fit : ita fieri poteft, vt qua?piam nec calida fit nec frigida, \ fed in hac quidem oppofitione,eucratos fiue temperata : in alte- ra,ficca. Simili modo nec humidam temperiem nccelTe eft ca- lidam frigidamve effe*, fed eam mediani effe inter huius oppo- fitionis extremalicet. Si igitur necelle no eft, vt vel intemperie, zo qua: in calido eft de frigido, fequatur ea qua? eft in altera oppofi- tione intemperies : vel liane qua? in illa, licebit aliquando tk na- turamene, in caliditate de frigiditate temperata fit,vd ficca effe, vel humidam : inuicémque qua? in his tepcrata fit, vel calidam Hi tatuai elle vel frigidam. Qua? funt de hx ab iis quas priores tum medi * temPcJ^ 2,5 cì^ tum philofophi nobis tradiderunt, quatuor diuerfa?intépe- ^/fomr_ ries : medióqucìoco pofitx inter temperatos habitus,& eos qui rìit,uttw- in vtraque oppofitione lunt intemperati. Qui nanque in funi- tl° docu:tt moefttemperatus, ìs neutram oppofitionemhabetfuperante. Qui vero aduerfushunc eft intemperatus, vtranque habec viti- rcmpcratu a0 ofam. Medium fortinir locum, qui maltera quidem eft tempe- r£ 4«/*m- 5 1 • 0, j • • 1 • 1 pliccs, me- ratus, in altera intemperatus: qui vtique oc ex dimidio eucra- ^i£cuntm^ tos;exdimidio intemperatus cùm fit, meritò mcdius dici pò- tercompo- teft inter eum, qui ex toto eft temperatus, &eum qui ex toto/^4-cr. eft intemperatus. Et fi quidé hxcfic fe habenr, ficut certe feha- °^ 'mm' 3 5 bét, cur none dicere vniuerfas temperamentorù differentias du- bitemusf' Tcperatam quide vnà,non téperatas odo: quarù qua- tuor fi mplicesfint,humida,ficca,calida,etfrigida:quatuor copo lìta?,humida limul de calida, ficcapariter de calida, frigida fimul de humida,frigida fimul de ficca. In quolibet vero ia didorù té- 40 peramentorù permagnus eft exceffus,defedùfq; modus, non in B iiii iis io GALENI DE TEMPERAMENTIS iis modo qua? fimplicia funt, fed etiam in compofitis . dspe tum in tota fubftantia : tum vero in vnoquoque genere .pj cui igitur agnofcendorum temperamcntorum cura eft, incipiat ex- ercitationem oportet ab iis in quolibet genere natuns,qua? tem- perate^medi$quefunt. Quippe quòd, fi his alias coparet, faci- j Càlldu3fri- j£ cjU0i m qUauis fuperet,deficiatve,inuenerit . Ergo primum md^pcTiide lis' q11^ fimpliciter loqucntibus, temperata,intemperataque adul® to dicuntur,agendum: qua? fcilicet in omni generata fubftantia,no ttntti3fuii- ,n (Q\[s animalibus de ftirpibus difquircnda diximus. Porrò hic ™£!^k quoque tantillum faltem diftinguere de nominibus conueniet, IO quòd calida temperies, alia fam energia, fiue(vtloquuntur)adu fit, alia poteftate: tum quòd poteftate ea effe dicamus,qua? quod dicuntur,id nondum fint, fed facile id fieri pofsint, quoniam na tura!em,vt id fiant,aptitudinem fint adepta. Igitur primum de his qu^adu calida,frigida,humida, de Cicca funt,diflèramus,au 15 fpicati ab vniuerfa fubftantia: mox ad ammalia de ftirpes defcé- furi. Ita enim confummationem habebit, quod inftitutum no- Hedium* bis eft. Quoniam igitur quod in omni genere,maximéquein v- * niuerfa fubftantia medium eftjd ex mixtione extremorum co- flatur : vtique coueniet,vt tum notitia eius, tum agnitio ex illis %(± fumatur . A e notitia quidem facillima eft. Quippe a calidif- fimo omnium;qua? fub fenfum veniunt, veluti igni : autquapi- am aqua,qug ad fummum fit feruens,ad id quod ombium,qua2 tnVvo- no~is apparent, eftfrigidilsimunì, veluti glaciem,& niuem ve- duto/, dimdi nientes, acftimato inter ea interuallo medio, ad vnguem id f di- % - nujsy etiam Jlcimus . fic enim fymmetron, quod fcilicet ab vtroque cx- uctus inter- • , nr ■ u k 1 1 ^ • prcs^ tremorum panabeitipatio,intelledu comprehendemus.Quin- symmctro. etiam id nobis praeparare licet, mifeentibus aqua? feruentipa- rem modum glaciei. Quod enim ex ambobus eft mixtum, pari interuallo ab vtroque extremorum aberit, &eoquod v- -a- Mcdiucù nt> & eo qUOCl frio;ore ftupefacit. Non eft igitur diffìcile eù Uelutnvr- •• • *• • _r r r i n • • »- ìMextre- qui ita mixtum tetigcnt, medium vniuerfa? fubftantia? m cah- morum. di fi igidi'que oppofitione habere, eiùfque meminiffe, atque a- ]ia omnia illi veluti norma? adaptata iudicare JTC^uinetiam fi ' tcrram , qua? ficca fit, vel cinerem, vel tale aliquid quod piane fitaridum, pari aqua? modo imbueris, medium in licci humi- 5* dique oppofitione effeccris . Ergo ne hic quidem difficile eft, vbi vifupariter,tadùque eiufmodi corpus noueris,memoria? id infigere, eóque ad humidorum ac ficcorum,qua?deficiant,fu- peréntve,agnitionem,pro norma, exemplarique vti J^Porrò 40 j corpus L I B E R I. ii corpus de quo iudicandum eft, mediocriter calens efto. Nam CoW&k hoc ipfum humidi ficcique medium corpus fi ad fummum id midi9ctftc- calorem frigùsve fit perdudum , falfam interim imaginatio- d mi& fi nem excitabit: videbitùrque quàm fit mediocre , aliquando 2^cn- 5 htmiidius, aliquando ficcius. Quippe fi li beraliùscalefiat: li-ter «/ito, quatum iam, ac fluxile, humidions fubftantia? phantafiam eie iepracbebit: contrà, refrigeratuni plus iufto, confiftit, ac co- gitur,immobiléque redditur, de durum tangenti apparet: vn- de etiam falfam ficcitatis ìmaginationem exhibct. Quod fi 10 veluti humidi ficcique pareni modum habet, fic caIoris,ac fri* gons ht in medio : nec durum, nec molle tangenti apparebit id corpus. Atque tota quidem eiufmodi corpora* per tota fe mifcendi, cahdum,inquam, fngidum, ficcum, & humidum, homini facultas non eft. Terra enim aqua? confufa , mifcetur 15 quidem, ( quatenus fcilicet videa cuipiam pofsit ) atque ita to- ta toti contemperatur : ca?terùm appofitio exiguarum partium ea eft, nequaquam totorum per tota mixtio. Sed ambo ea per tota mifcere, Dei, vel Natura? eft cfpus : magiTque etiam fi ca- lidum , ac frigidum inter fe tota per tota miicenda fint. At- 10 tamen appofitionem eiufmodi efficere , vt fenfum effugiant cjm Dcj lìngula limplicium corporum, non folùm Natura? opus Deive cr Naturai eft : fed etiam noftrum. Neque enim difficile eft tali mixtione, '*• Jutum quopjmedium ficci,humidique f,t, nioliri. Simili modo de quod calidi ac fr/gidi fit medium : videbitùrque ubi eiufmo- 2.5 di corpus in calore de ftigoretemperatum,imò etiam in duritia?, molhtia?que medio ftatu effe. Id autem genus eft.homini.s cutis, vtpote omnium extremorum, calidi^frigidi, humidi, licci vere media . Maximéque ea, qua? eft in manu ; ha?c enim omnium fenfibilium veluti norma futura erat, prudentifsimo nimirum ^o animantium , tadus inftrumentum ab ipla natura pra?parata. Quo magis eam ab omnibus extremis, calido inquam, frigido, tutti ìter- ficco, de humido,pari abelfe interuallo oportuit. Iam vtique de n*m*nus ni ■ 1 1 n crjwwwo- conftat ex norum omnium acquis portionibus, non compoh- m diouoru i tis modo, fed etiam per totas fe mixtis . quod noftrum piane ^omintiiè- 3^ nemo efficerepoteft:ledeft Natura?opus. Qualunque igitur ^eutt>' partes cute funt duriores,veluti olla, chartilagmes, cornua, pili, ad pondus'. vngues, ligamenta, vngulg, calcarla: in his omnibus ficcum prarualit. Qualunque vero molliores funt, ficuti fanguis, pi- ^artc5 atc tuita, feuum,adeps, cerebrum, medulla tumfpinalis, tum al- moUiores'^. 40 tei a : in his humidi plus eft, quàm ficci. Quinetiam quanto ficcifsi- Cr- ■-] tx GALENI DE TEMPERAMENTIS ficcifsima omnium qua? funt in nomine pars,cutem ficcitatc fu- perat: tanto rurfus à cute fuperatur, quod eft humidifsimum. Hoiwfew-porràvldetur nunc difceptatio noftra,ea qua? vtihfsima funt cmTtnr- attingere : ac docere fimul quòd tum animalium,tum vero o- porum. mnium corporum temperatiisimus fit homo.Simul quòd omni- j um,qua? ineo funt particularum cutis, qua? intra manum habe- tur,omnis exceffus piane fit expers. Infiftentcs igitur hoc loco, Norrtaffebonam quatuorelementorumtempe- Eufaras. neni eft comitata: fortaffe diuimorem aliquam fupernè origi- nomo cu- nem habet.Cauerùm prorfus eucraton faltem effe eiufmodi ho 4.0 - - mmem * LIBERI. 13 miném,id vero eft neceffàrium. Quippe mediocritas in carne, ex mediocritate temperamenti prouenit : protinus autem adfe- quiturtaIecorpus,vt optimè ad adionesiit comparatum : tum in molline de duritia : pra?terea calore ac frigore mediocriter fe 5 habeat : atque ha?c omnia infint cuti,huiùfque maxime illi par- ti qua? eft intra manum : fcilicet qua? callurn eiufmodi non con- traxit,qualis in remigibus de follonbus cernitur. Cùm enim gè- Mdnus ea mini vfus caufa manus funt fada?, tadudifcernendi, de rem tatìusin- quampiam comprehendendi:vtique qua? molles funt,ad exqui-ftrtmcnt"> 10 litiùs tangendum : dura? ad aliquid maiore vi capiendum,ma-^^ gis funt idonea?.'Quinetiam cutis,qua? non folùm omnium ho- minis partium : fed etiam vniuerfa? omnium qua? generano- ni,corruptionique fubhciuntur,fubftantia? media eft,ea nec cal- lofa,nec dura lapideave eft, fed fecundum naturam fehabens, 15 quo fcilicet cutis genere maxime perfedumefle tadumeenfe- mus. Ac quod in duritia de moilitie medium omnium parti- cularum locum fit fortita,abundè liquet. Quòd autem dCm ca- mertm w$ dicémque proponens, reliqua illi conferas,atq; ad ea examines, odo diuerfas ìnteperies in eis inuénies. Iamq; mébratim tibi de sìnguUru omnibus deinceps differìHumidifsimum,frio;idifsimùmque in corP°™ ..r_ . o n. • particult- corpore pituita elt.Cal4dilsimum,ianguis : non tamen elt penn- rm tem^e de humidus,vt pituita. Siccifsimum acfrigidifsimù,eftpilus.Mi- ratwa. 30 nùs eo de frigidù de ficcù eft os: hoc vero minùs ficcù,eft charti- lago. Proximèhancfequiturligamentù [&qué Gra?ci copofito nominexov^oC^V^^ideftjchartilagineù ligamentum vocat ].*$*$»,& Poft hunc tendo, deinceps membrana, de arteria, de vena, ipfa xov^0™ fcilicet corpora vaforum. Succeduntdeinde f nerui duri : mol-^Mc5po^ 35 les autem nerui in humiditate de ficcitate , mediam naturam, mox repeti ficuti cutis, obtinent. Nani in altera oppofitione, qua? eft ca-tur L!nt' „..,. „■• 1-n.ri • 1 cro.no ne lidi de frigidi, neruus niollis in medio non elt,led tantum ei de- UrL ficit de calore,quantum de fanguine. Ita vero de reliqua omnia fw/VrcS nriùs dida,tanto funt cute fnsidiora, quanto minùs habent//w* 10* 4° fanguinis. Etiam tunica? ipfa?, maxima ianguineorum vaiorum/ *" arteriarù 14 GALENI DE TEMPERAMENTIS vartes exa aiteriarum dico &venarum,nofolùmexangues funt,fed etiam gucs9nmì fj-igjj^ natur£; contadu tamen fanguinis calefiunt, atq, ad me- guLprZ dium temperamenti ftatum veniunt. Sanguis vero ipfe,à corde du,caiida fuum accipit calorem. Quippe idvifcus natura,tum omnium m*gis® ammails particularum maxime faneuineum, tum vero calidif- 5 imnu<;3pro n _* . ..... n \ i\ \ copia fan- fimum elbproximum illi ìecur elt:verum cor paulo quam cutis guims. minùs eft durum,iecur mukò.Itaque etiam humidius quàm cu- sanguiscd- tlS)Cor ep^ qUant0 fcilicet eft mollius. Iam vero caro humidior uebiculum cute eft.eadem tamen calidior. Spinalis autem medulla,cute eft ®pabuiii. humidior,atq, etiam frigidior. Sicuti hac rurfus humidius eft ce io cordisuen- rebrum:cerebro autem ipfo adeps,cui concretio contingit, pro- ftcrfons o- ptereà quòd membranis adiacet •• craffo nanque oleo eft fimilis, mms calo* eóque congelatur,vbi cum frigidis,& exanguibus particulis cb- ru* iungitur. At neque circa iecur coire adeps poteft,neque circa ar terias,venafque, aut cor : fed nec circa aliam vllam pra?calidam 15 particulam. Quoniam autem cogiturperid,quod valdc eft fri- gidum,ideirco calfada liquatur, ca?terorum coagulatorum ritu, At cerebrum calfadum minime liquatur:eóque adipe minùs eft humidum. Porrò minùs numida quàm adeps eft,et pulmonum caro,vt qua? nec ipfa calfada liquefeat. Iam longè etiam adipe *•* minùs humida eft, tum lienis, tum rcnum caro. Omnia tamen ha?c cute funt humidiora.Harum rerum demonftratio- nes proximo libro tradam, ficuti omnia qua? ad yniucrfam de temperamentis difputatio- nem pertinent, duobus deinceps Zm commentariis exponam. Galeni de Temperamentis, Thoma Linacro Anglo '" interpretejibri primifinis. *5 Claudij Galenì Pergameni DE TEMPERAMENTIS LIBER SEC VNDVS, THOMA LINACRO ANGLOj INTERPRETE» C quòd multifariàm quidédicatur,humidum, Anacepha- Gccum,calidum,cV frigidum corpus, in proxi- l^fÌSi mo definitum eft libro. Demonftratum pra?te- 10 ||^^^^^^?|rea cft,nouem effe temperamentorum difteré- tias,vnam quidé qua? mediocris fit de eucratos, 'quam etiam temperatam vocemus:reliquas o- mnes mtemperatas '.quatuor fimplices,vnica fcilicet quaq; pra?- polIcntequalitate,calore,frigore,ficcitate,vel humiditate:qua- ,. tuor ab his diuerfas,in quibus vtriufq-, oppofitioms altera qua- litas exuperat : dico autem duas oppoiitiones,akeram qua? eft calidi de frigidi: akeram qua? eft humidi de fica. Ab his ad no- tas earum digrefsi, de temperata natura difceptauimus,quoni- am ha?c omnium prima virtute,potentia,cognitionffqueordi- no ne fit. At cùm temperatum aliud abfolutè didum inueniatur „ r l v i • r v -i ■ Teperatuni in vniuerfa rerum natura,aliud in lingulis genenbus: pnnci- duplex. pio vifum eft de eo confiderandù effe, quod comuniterin vni- uerfa natura a?ftimatur.huius norma.iudiciùmque erat,elemé- torum portionis a?qualitas. Cuius rei gratia extrcmorù omni- ic um medium ad vnguem redditum,eucrato de fymmetron,fi-E«cr4to«i uè temperati! de mediocre mauis,dicitur. Reliqua qua? in fin* gulis generibus temperata dicuntur, propniscorporùfundi- onibus vfibùfque iudicantur. Eocjì fit,vtidem animalis cuiufpi am ftirpifve corpus, omniùqua? in eodem funt genere, medi- 3 o um effe pofsit,id eft, in ilio genere eucraton de mediocre:akeri veròcuipiam comparatum,vel ftirpium,vel animalium, vel in- animorum generi,dyfcraton,fiueintemperatù. Quippe viué- byfcratoth* tis corpus cum demortuocollatum,humidiuseo,calidiùfq; eft: verbi gratia, leo viués,leonemortuo.tum ipfe feipfo, tum alter Animì ^ 3^ altero caIidior,humidiórq-, eft. Atque inde adeodidum vete- udii burnì- ribus eft, animai calidum de humidum effe, non abfoluto fer- àupnfas mone,quòd humiditas in eo,calórue exuperet,( fic enim inue- J^^ nire eft animaha ficca,frigidàqj complura, veluti culices muli- bumidffc- ones,culices vinarios,mufcas,apes,formicas)fed,vt ad mortua'Pf0WW- '40 collata. Viua enim apes calidior humidiórq; quàm mortua eft. C de for- zt GALENI DE TEMPERAMENTIS de formica viua,quàm mortua.Cù homine tamé>equo,bouéve collata^tum aliis fanguine pra?ditis anima!ibus,omnia id genus frigida ficcaque temperie funt. Quin fi advniuerfam naturam fpedans,ea expendas.ne fic quidem quo min ùs frigida.ficcaqv fint,elabantur. Tanquam enim in vnoquoque genere,vbi quid % à mediocritate recefsit,ab eo quod vincit,nomen accipit. Itidé in vniuerfa fubftantia,cùm aliquid medium tranfierit, non am pliùs eucraton : fed vel calidum, vel frigidum, vel humidù,vel lìccum nominabitur. Monftratum enim fuprà eft, hominem umom%non folùm animalium, ftirpiùmve, fed etiam reliquorum o- io ommu um- mniù maxime effe temperatum. Quoniam aute ex multis & fcr^",Mt difsidentibus is coditus eft partibus, manifeftum eft,qua? pars pcrpchpi- ,. • r /r • » tms cft&r medio omnium in temperamento,eam effe maxime eucraton, mommum fiue temperataiii. Qua? nanque animalis eius quod medii fit té !wM^nw,peramenti,media particula eft,ha?c omnium fimpliciter elite- 1% hoc eft, a- *■ ■ r ■ . . :\ v n • i rr • 1 • rum. peratilsima. Monltratu vero elt,id eiic mnomine cutem, atq; huius eam maxime partem,qua? in maini eft interna:fi tamcri qualem eam natura eft molila, talis perftiterit.Iam vero quòd nec cuiufque hominis cutis medium /abfolutè loquédo, fit vni- uerfa? fubftantia?:fed eius qui maxime efttemperatus, didum 2.0 /-priùs eft. plurimam enim elle ipfis quoque hominibus inter fe Signa^wtdifferentiam.Veruni maxime téperatusiscft,qui corporisha- wstepera-i •■' j- 1 l *....*-. ti ctiàli.i. bltQ medlus horum extremorum apparet,gracihtatis,crafsitu- f4m^è^,dinis>durtiei,mollitiei,iténiquecaloris&frigoris.Inuem cr ap. 8. IHm cuiufl^et hominis tacendo corpus,velmitem de halitu- *-f avtis medi- e 1 1 * tx (foeèmr.ommcaIorcm;vel Jgueum de acrermvel horum neutrum. imo ut deopti, frigiditatem quandam pra?pollentem. Frigiditatem autépra?- mp.conft. pollere, vt in hominis corpore intelligere oportet : eóque tum sj^fcom*^11»11^^^11111 tumido. Ac corpore quidem talis efttempera- niytempcrrftifsimus homo.ldem animo quoque medius omn'nò eft auda- $o> %IZL° CÌX & timons : cun&ati°™ & pra?ctpitationis : mifericordi* mifais & inuidia?:fuerit vero talis alacer,amtcoru amans, humanus de comugìitur: prudens. Et temperatifiimus quidem homo ex his primum, ^SP°tlfsÌmdm(lUe agn°rcm,r-0cc^unt non pauca eorum,qua^ mutuò fe cx necefsitate ha?c fequuntur. Quippe edit, bibitquein mo- $% immutata, do, de nutrimenti non folùm in ventre, fed etiam m venis de Xr tota corporis mole, probe concoquit. Omnéfque(vt femel di- ffiofco^é^avm)tumnaturale^ tum animales virtutes ìnculpatas habet. temperata tum de fenfuum facultatibus, de membrorum motibus opti- »""<*♦ mis fitprarditus; tum viuido colore femper fit : tum adperfpi^ ratum L I B E R I I. 17 ratum cxcrementorum bene comparatus. Idem medius inter fomnolentum de peruigilem,inter glabrum de hirtum,inter ni- grum colorcm & album,pilófcjuc habeat, cùm puer eft, magis 1 ufos quàm nigros : cùm in flore eft,contrà. At quoniam dif- 5 feretitiarum,qu^ ex £tate eius fpedantur, metionem feci, non alienum fit,aliquid iam de his quoque apponere. Porrò vole- bam vniufcuiuique pra?didarum notarum caufasperfèqui: ve- rùm cùm ad ea,qua? nunc funt propofita, magis vrgeat ftatum confideratio,qua? etiam maximam nobis ad caufarum inuenti- lo onemfacultatem fuggerit,huic nunc infiftamus. Intelligamus igitur recèns formatù animai in vtero matris, quo fciamus qua ratione humidifsimum,calidifsimumque fit. Prima enim eius Gcmrdtb* còftitutio ex femine de fanguine eft,qu£ humida? de calida? res m noflrt funt. His autem magis femper ficcefcentibus,primùm quidem Primordu* x, tormantur membrana?, tunica?, item viicera de fanguinis vafa, ct fomiti*, vltima vero perficiuntur offa, de vngues,& chartilagines, co- acfanguti creta fcilicet eorum fubftantia. Ante enim quàm vel tedi pof- W^» k fit fubiedafubftantia, vel concrefeere, nihil fieri memorato- tuen^. rum poteft. Et tunica? quidem ac membrana?, arteria?que de 2,0 ncrui,& vena^tenfa ed : offa,chartilagines, vngues, vngula?,6c vifeera, coagulata ea perficiuntur * His vero in vtero perfe- dis,ita deinde paritur infans. Eft vero adhuc in fummo hu- midus, veluti maris alga. Idque non fanguinis vafis modo, de vifceribus,ac carne : fed etiam ipfis ofsibus, qua? fcilicet ficcif- 2, e fima funt omnium qua? in nobis funt, partium. Veruni tum ha?c,tum reliqua tota vnà cum his f membra, quafi cerea fint, tnwA«* infantiumnutricesfingunt, formàntque. Tanta eftintotopu- ellorum corpore humiditas. Quin fi f recèns editimi porccl- j«~ lum,vel effe, vel diflèdum infpicere velis : carnem quidem e- $o ius muccofam,pra?humidamqueinucnies.Ofleum vero genus vniuerfum,cafeo qui modo fit coagu!atus,adfimile: adeò vt nu ^m ap^ per nati animalis corpus propter redundanté in eo humorem, uelut nwc- libens non comedas. Quod maxime tum fuilli, tum ouillifoe- eo\umteft •i -j- — \ \j \r 1 • tlAUfcofum tuscorponbusaccidit, propterea quod ea maxime funt numi- ^ftJ - - da.Caprinum,quòd ficcius fit,& meliusefui eft, de iucundius. Contrà vero quàm in nouellis porcellis, qua?cunque iam fenu- Grdtidrdm erunt, ha?c olia quidé omnia de ligamenta vniuerfa pra?ficca, porti in ti- fine fucco, de infipida pofsident : carnem vero neruofam de du btiabbumi ram , arterias quoque de venas, de neruos,a?tatis culpa lori vi-1^ md~9 40 ce infuaues de fine fucco. Qua? medio ftatu horum, ac nuper aieftm- -C il natorum xim'- xS GALENI DE TEMPERAMENTIS natorum funt, qua? vtique iam a?tate procefferunt, quantum àfenio abiùnt, tantum de ab extrema ficcitate funtremota. Art-WWQua? minora funt, atque adhuc augefcunt, tantum ea quoque do/?^^" ^b geftati etiamnum fcetus humore abfunt, quantum pro^ef- perata eft» ferunt a?tate. Florefcens vero a?tas omnium animalium ma- 5 nomtó«ii-xjm£ m meJic extremorumeftmequeficut fenium,adfum- ^**,{T mani perduda ficcitatem: neque velut infantium a?tas,in hu- p^rcs few? more & multo vuido merfa .^5ur igitur aliqui celebrium me- fmlarss dicorum,humidum elle fenium prodiderunt ? An videlicet, ftdmtcrc-quòd excrementorum abundantia funt deceptiY quippe tum io capacita- pculi his,lachrymis fuffunduntur : tum nares diftillatione ma- tr$ bunwre nam . tum jn ore eomm falìua? copia exuberat. Ad ha?c tum rcdundlnt tufsiunt :'tum excreant pituitam : fcilicet pulmones quoque U.a.fanit.\\ac elle refertos indicantes : venter quoqueillis pituita eft pie- tuend% wttefiis Ari menti fuperfluitat: corpus autem cuùuque intrinfecus ficcum (lot.ap^. efl-^ vt qUod nec trahere intrò nutrimentum valeat, nec eo g^Mj.fufTicienter frui. Eft ergo humidus fenex, non propriis fu- rie. isparticulis,fedexcrementis : rurfum ficcus, non exeremen- •EAam ìgm t[s ^ fed particulis ipfis . Ita nimirum alio genere ficcus, alio 30 nurUmAr- humidus . Veruni non eft adpra?fensde exerementis eius, «fona fe- (ed de propriis partibus difceptatio : quaium fecundum natii- neckteco- ram adiones,vitam eius complent. His igitur ficcus fenex eft, /*oU/*.l:4ulku^ • ipfis nimirum folidis corpo- imetuteer ns particulis^, ofsibus,membranis, ligamentis, arteriis, venis, 35 fcncélute. neruis,tunicis, carnibùfque . Mcritóque Anftotcles, fenium marcentiftirpiadfimilat. Quippe ftirpes nouella? dum funt, molles,humida?que cernùtur: fenefcentcs,afsiduè magis ficcef- | cere videntur; ad poftremum arida? prorfus redduritur. idque ipfis LIBER IL1 19 ipfis morseft. Ac quòdfrccifsima a?tatum fenilis fit,ex iam di- Setux pàf £tis liquet.Quòd aut 6V frigidifoma fit,id vel magis eft euidcs: pmm ab- ita vt de co nemo dubitauerit. Nam de tangéti fenes frigidi ap k&f rad£ parent,& facile in frigidum ftatum mutantur. et nigri de liuidi aiorH p4- 5 fiunt, de frigidis morbis facile capiuntui*, apoplexia,neruorum buio, ob «J refolutione/tuporejtremore^conuulfione^eftillationc^auce' ^fr,Sdlf- ine. Porro perut eorum omnis pauio minus fanguis: eoque v- ^^ aph, uà periit de coloris rubor. Iam vero concodio his* de digeftio, 31.^.3. de fanguificatio,& appofitio, de nutritio,& appetétia,ÒV ienfus c^r **^ 10 de motus,obla?fa omnia funt,vitiofeque adminiftrata. Et quid ^g Mi qua?fo,aliud eft fenium, quàm viaadinteritum.'' Ita fi mors,na rcgentium turalis caloris eft extindio : vtique fenium veluti tabes qua? M'-nf' fuum. hominem cenfere aiunt, quàm calido vido quodammodo grauatóque humoris copia, veluti tum ex temulentis intelli- nane Utem gere ucet : tum ùs, qui balneoliberaliùs fint vfi. Ita vero de dirimitGal. papauer fomnificum effe, de mandragoram, de laducam, de apb.i^M. omrHa cpx humidiore frigidioréque temperie funt . Ac ta- za, les quidem de propofitarum a?tatum temperie rationes vtrin* que afferuntur . Omnes enim recenfère , fuperuacuum vi- detur : cùm formula ipfa epichirematum,vel ex iis qua? rctuli- mus, fatis clarè perfpici pofsit. lEminus enim vtrique^ fermé- que à fecundis priora colligunt. A e tanquam iam feiat audi- * % tor quemadmodùm audio, quemadmodùm cocodio,& que- 4&u™funt admodùm nutritio fiat, verba faciunt . Simili modo de fen- motrws, fu,de motu, de fundionibus, tum naturalibus,tum adiuis dif- ap. io.drputant> de fomniquoque generatione de ciborum naturami^ ttsmedicx.L c ■ uri / Hicautcm tionemfaciunt. quorum nullumfimplex promptumque co- 30 proanim- gnitu efttfed de multam difquifitionem requiritmec poteft for Ubusfumi taffe vjjj compertum effe,niii qui priùs humidam,ficcam,cali- mdentur. 1 ri' • r r !-v • V; dam,fngidamquetemperiemfeiatagnofecre . Quicquide- nim eorum veluti feientes dicunt,idfi docere eos cogas,pror- fusdifputationem de temperamentis,hanc fcilicet cui nunc in- 35 fiftimus,defiderabunt. Quare per mutua de ex mutuis, fiunt rewwM^wiJsdemonftrationes: ex iis quidem qua? nunc qua?rimus, ceu do ex noti- iam fint cognita, cùm de adionibus difputant, de ciborum ac Zhtopòr me(licamentorum facultates inueftigant, ac de fomno, de aliis tet. id genus differunt : rurfus autem quintine funt propofita, 40 per L 1 6 E R 11. ìì per illa veluti priùs iam nota, demonftrant . Ego vero eiuf- modi demonftrationes non probo : quin fi fateri verum opor- tet,nec demonftrationes eas cenfeo,v eluti diffufiusin aliis ofté i^ibrìGalè di : fatiùfque effe in omni docendi genere exiftimo, ordinem ? dc ^l"5 .1 _ ... & . Itranombui j conceptionum definire. Si igitur principium, omnis qua? de adbuc defi temperamentis fufeipitur difputationis,tradatio de elementis Aemtur* eft,fint ne ea impatibilia,prorfùfque mutationis expertia, an al terari, mutane]uè potentia : ab illorum vero cognitione,fecun- da deinceps eft propofita nunc difputatio : non vtique lumen- io da eft iftorù fides ex iis, qua? nondù fciuntur:fed fiditi tum re- dum eft,tum vero iuftum, quod fumédum ad demonftratio- nem eft, vel euidens aliquid fit oportet,vel quod priùs fuit de- monftratum. Non eft igitur neque de fomni generatione mé- tio facienda,ncque de concodione,neque au&ione, neq; de a- t- lio id genus vllo : fed ab ipfa fola, nudaque fubiedarum rerum fubftantia, dilquifitio ineunda : fiditi in primo libro fecimus. Quippe ftatuentcs aliud effe,quod energià,fiue adu fit : aliud quod poteftate,de eo quod adu iam calidum,frigidum,humi- dum,ficcùmve fit,priùs differendum effe diximus: fubinde ad fc0 ca qua? poteftate fint, veniendum . Porrò eorum, qua? adu MfaauV calida, frigida,humida,ficcavcfunt,obuia,promptaque omni- «fcjfrgwfrfj bus cognitio eft. vtpote qua? tadu difcerni queant : qui fcilicet ^MW*^» &ignem ipfum calidum effe docuit,& glacicm frigida. Quòd fi alia quapiam ratione notioem, agnitionémque calidi., frigi- senfusfmt r2K dive habent,dicant hanc nobis. Inauditam enim fapientiam «^«Mf C ? . v r r • i • i' • n \ r mum óbie promittunt : imo fi verum fateri licebit, ftuporem potiuSjh re- ^g pro_ rum fenfibilium alium quempiam habere le iudicem melio- priora cr * '"-treni putant,quàm ipfe fit fenfus. Atqui fi eorum,qua? adu ca comum?» Vi r i■ rr j \ aT n /i utratiom- lida funt, alius elle ìudex quam tactus,nullus potelt : tangant ^g^/w/ 50 iam deinceps multos viros,tum fenes, tum adolelcentes, tum pueros,tum infantcs. Ita enim inuenient, qui magis minùfvc calidi fint. Sin de rebus fenfibilibus rationales demonftratio- lnept£ colligcrc. Quòd fi plurespuellos pluribus confcrreflorcn- ,0 libusmaxi* tibus estate udis.graciles gracilibus,quadratos quadratisi craf r^tuk"*4' *°S Cra^S^S c°feres:24u^ vero & 4ui colore, & reliquis omnibus (quoàd fieri poteft) limiliter fe habeant. Quippe fi differenti! ina?tatibusinuenireftudeas : in fimilibus q, maxime licet na- turis, eam inquifitionem tutiùs facies. Porrò in contrariis na- 5 - turis hanc difquirere,non parui erroris eft occafio;cùm interim non tam exploratorum corporum artatis,quam naturalis tem- peramenti gratia, differente exiftat. Ad eundem modu tum vidu vniuerfo, tumtemporumquibusexploraturftatu, pari modofe habentia corpora eliges, non exercitatum requieto 40 cóparans, LIBER II.' 33 comparans.non balneo vfum, ei qui eo non fit vfus : non ieiu- num,fatine : nonfitientem,ebrio: non cum qui fole incaluit,ei qui ex frigore riget: non eum qui vigilauit,ei qui dormiuitmec denique eos quibus contraria eft vel natura,vel vidus ratio,vel 5 qua?hbet rerum circumftantia.fed reliqua omnia fint quàm fie- ri licet,paria, vna a?tate excepta. Pari modo fi vnum eundem- que puellum cum feipfo conferes, omneis eius externas circu- ftantias fimiles,ad vnguem feruabis : quo fcilicet,!! qua harum alicuius caufain calore de frigore differentia cotigit,a?tatis mu- lo tationinonimputetur/|Longamubiexperiédirationem for- taffe tradere videor : fed piane verifsimam, atque ex ipfa rei qua? fita? effentia delumptam : ficut in his, qua? de demonftra- tione fcripfimus,à nobis eft proditum. Tu vero fortaffe com- pendiariam voles, minime curans fi falfa fit. Scito ergo non jr folùm falfam te , fed etiam longam ingreffurum viam. neque tribus quatuórve annis,quod requiris,inuenturum : fed tota vi- Vi*r'Ì? ta in ignorantia verfandum. Quantum enim accipi ex me- Ujfiim ®* moratorum virorum controuerfia licer,non eft quòd putemus mtipim*. dare aliquid demonftrari polle, fed nec rationabile omnino 2,0 eft,ex iis qua? pofteriorafint, eaprobari qua? funt priora. Ergo calidum frigidùmque corpus quod faltem adu, nec adhuc poteftate tale fit, fenfu iudicemus : millb nunc, tum prio- rum iudicio , tum reliquis omnibus notis. Et te iam ccu re- de iudicaturum, ad ipfam experientiam remitto . Meum au- 2*5 téiudicium interpretabor . Complura enim deinceps cor- pora, non puerorum modo, verùm etiam infantium, ado- lefcentium , de a?tate florentium curiofè tangens, neutrqs ve- ra locutos inueni : nec eos qui abfoluto fermone calidiorem, nec eos qui frigidiorem, effe florentem a?tatem, quàm pueri- uccpUeri 20 lem dixerunt. Si enim reliquis omnibus qua? extrinfecus ad^ iuumibus, ueniunt alterationibus circuncifis,eas qua? ex fola a?tate proue- mc menci niuntjdifferentias a?ftimaueris: neuter abfolutè loquenti vide- r0/M^rMnt' bitur tibi calidior. Quippe difsident eorum caloresqualitate, alidions. qua? ex imparitate diftlatus creatili*. Cuius rei occafione non-llil mm 3 5 nulli vel eos, qui fecum verfentur, vel feipfos fallentes,aln pue- J^t a mn&- rorum,alii iuuenum, valentiorem effe calorem autumant. Eft te. U alorB enim puerorum calor magis halituofus, de copiofus, Si tangéti b*bètacri- blandior.-florentiùcalor, iubacre quiddahabet, acnonfuaue. \2m.i. Hxc igitur tangenti occurfus differentia,plures inducit,vt flo- rentium 34 GALENI DE TEMPERAMENTIS rentium corpus calidius effepronuncient.Res vero ahter fe ha-1 bet.Quippe qui in vana materia tadum fuum ad calorem, tu valentioré, tum imbecilliorem,tum parem difeernendum ex- ercueritdiuic non dubito puerorum calorem,florentium calo- rici parem,vel amphorem vifum iri. Eft porrò excrcendi ra- 5 tioha?c. incipiendum enim ab co quod euidens maxime eft. Balinearum aer ita eft aliquando calcns,vt nemo eum ferat,fed ^^vriincoverfatusvideatur : aliquando ita eft frigidus, vt fuda- U(ku re in eo non fit. Iam tertium quoq; de ab his diuerfum, quem Vtique maxime requirimus,temperatum aéris ftatum.quid re- 1 o fert dicere? Iidcm tres caloris ftatus,in folii quoque apparent a- qua. Quippe qua? & calida adeò,vtvrat: & frigida adeò,vt ne calfaciat quidem:& temperata adeò,vt calfaciat modicè, fa?pe cernitur. Ergo fi te vter fit calidior perconter,aquà ne tempera ta,an aer temperatus,neutrum dicere pofsis. Cùm enim ambo l S fimiliter corpori biada fint,& mediocri tempene.akerum eo- rum diccre calidius effe, alterum frigidius,nulla dici ratione vi detur. Iam fi intelligas aquam labri,ea effe caliditate vt ferueat: aut aerem balnei prorfus inflammatumrab vtroque te pari mo do deùredum conftat. Rurfus-fi aquam itaintdliges fngidam, 2.9 vt procul à glaciando non abfif.aut aérem prorfus refrigeratu, ficut cùm ningit,confpicitur,patet quod vtnufuis occurfu pari modo refrigeraberis,rigebifque. Ergo fummum tum calore, tum frigus fimiliter in aqua, fimilitercji in aere finge: pra?tereà medium amborum extremorum ftatum limili modom vtroq; * 5 còftituedioc cafu quod in medio interuallo extremorù,& me- dii flatus tum in aere eft,tum aqua,eafdem exceffus diftàti^q-, rationes habebit. Tàtóque dices alterum mediocri effe calidi- us,quantoalterum.Adeùdem modum de frigidiusquàm me- diocre,tanto elle aqua aliquando dices,quanto de aere: tametfi 30 fuus vtriufquc occurfus tangenti idem non fit vtrique. Neque enim limili modo aqua temperata ficut aer temperatus tadum aftìcit. Et quid opus eft,in tam difsimilibus exemplum propo- namf' Cùm ipfe aer qui fimili fit calore, varie tagenti occurrat, prout alias veluti caliginofus de halituofus, alias veluti fuligino 3 5 fus de fumofus : interim purus omnino eft. Igifur in plunbus iifdéquedifferentibusa?qualitascaloriscofiftit. Qua?ìnconfi- deratis quafi ina?qualis fitjmponit : proptereà fcilicet quòd nò vndequaqj fimilis apparet. Ca?terùm homo, qui rationes,quas propofui^expenderit, de fenfumin multa particularium ex- 40 peri- .« 1* LIBER li: 35 perientia exercucrit, is nimirum a?qualitatem caloris in pucris ilorétibùfque inueniet : nec eo falletur, quòd alter in numida, alter in ficca fubftantia repra?fentetur. Quippe lapis aliquando pari cum aqua calore effe poteft,nullum eo faciente difcrimen, 5 quòdlapis ficcus fit,aqua humida/nta igitur mihi cùm pueros, iuuenes,adolefcentes millìcs cofideralfem: pra?tereà eundé in- fantem,puerum,adolefcentemque fadum,nihilo calidior vifus eft, nec puer quàm a?tate florens: nec a?tate florens quàm puer. fed tantum (quemadmodùm dixi) in pueris magis halituofus, io de mu!tus,& fuauis.in fl orentibus exiguus, ficcus, nec fimiliter fuauis effe caloris occurfus.Siquidem puerorum fubftantia? vt- pote numida*, multimi foràs effluit :florentium fubftantia? pa- rum,vtpote ficca?. Itaque neuter eorum fimpliciter videtur al- tero calidior:fed alter,multitudine eius quod diftlatur : aker,a- Xr crimonia. Quippeinliti caloris puer plus habet,eiùfq; blandi- oris,fi modo ex fanguine de femine ortu habet. In florentibus p^àpia retate, exiguus dcficcus^nec fimiliter fuauis calor tangenti oc- ncftr pria.Nani de quod a frigore concretum eft,durù cermtur,ficut molle : non slacies. Quo vtique minùs ficcidiumidiq; adeunda ftatim dif- mt!4'idem ftatim eft humidum. Ve- omnisp4YÌ rum cùm mediocriter eft calidum, tum a?ftimare durùmne,an corporti du 2 0 molle fitjopottec. Si enim molle fit, humidum eft : fi durum, w,tfw*nw *v r iT v r i r i i i dicumaktt liccum . Verum li nascita le naoent : partium qua? in numa- rmeam no corpore funt dura?Giulia eft humida. Neque enim tanta effe in eo frigiditas poteft, vt aliquid in ipfo concrefeere in duriti- cni quear. Poteft enim quod priùs fuit fluxile, aliquando con- 35 crefeere,veluti adeps. Quod enimoleofum in fanguine, fluxi- léque de pingueeft,vbiin frigidum venit locum, cogitur: durù rame ne fic quidem efficitur. Còmode igitur didum veteribus A « • eftjhumidifsima efieadipe.-fecùdo polì: ea loco,carnofù genus. neratio, Eius plures funt fpecies-.prima quidem,qu£ proprie caro appel- 40 latur, quam fcilicet nufquam in corpore per fe inuénies, fed eft ££™ " perpe- 3* GALENI DE TEMPERAMENTIS varenchy- perpetuò mufculi pars; ab hac cuiufq-, vifeerum propria fubfta malfidi eia eft.cam Erafiftratus parenchyma vocat,quafiqi prò re par- ai éffifto-uajeuj^. habet.parum intelligens,cuiufque vifeeris adionem, Attìo wfcchEÌc cartìl acceptam referri : fed horum non eft nunc tempus. rum9utcor JQuòd autem ipfum cerebripulmonifq; proprium corpus prò- j <{"Mp*tti\imum acjmj ]iumiditatis rationefit,ex molline eius conieda- cjtMthTu re hcef.non enim à frigido congelatur, cùm nec calore funda- ufmpart. tur. Propinquam iis naturam habet ofsiùmedulla. Non eft ta- men eiufdem generis cu cerebro &fpinali medulla, ea qua? in quolibet habeturoffe:fed cerebrum de fpina? medulla,eiufdem 1 o funt generis. Rclique, omnes medulla, alterius natura? funt. Eft tamen humidius ac calidius cerebrurn»quàm fpinalis medulla: cerehia- e0ciue etiam mollius:pra?tereà ipfius celebri priores partes ta- Uditasàfà- to funt humidiores,quanto molliores : omnia tamen ha?c cute guine ucn* non humidiora modo funt,fed etiam frigidiora. Vnoque ver- 15 ttrurum^ Do,omne exangue frigidius fanguinepra?dito eft. Proximacti ti eft,mollium neruorum natura. Duriores autem in humido de ficco,fecùdum cutis naturam le habcnt:calore ab eius natu- ruruoZ, ra£antùm abfunt,quantum confentiens eft exague corpus afa frigidum, guine pra?dito abeflè . Lienis autem,renum,& ìecinoris caro, 19 quòdalor tanto cute eft humidior,quanto eft mollior:calidior aute,quan pabulum1 to mag^s abundat fanguine. Iam cordis caro omnibus ns tanto feZ(Iuè fclllcct vt venarum tunica?, atq; arteria- Zft,ZiL rum : i^mque inteftinorum, ventnculi, vten, de vefica? vtriuf- 3 5 deufu par- que. licet enim in iis quoque iuftrumentis propriam quandam vefmuri Vld irC carnemfùsip{orum fibris eircumnafeentem. Atq-, hx nana orbi 4uldé ca™es> cute funt calidiores : fibra? vero quàm cutis,par- Uaria. tim paulò magis, partim paulò minùs tum frigida?, tum ficca: funt:partimfimiles omnino cutis fubftantia?. Porrò omnes me- 40 branse LIBER IL1 37 brano? cute funt ficciorcs,veluti cercbri,& fpinalis medulla? in- uolucra,quac menynges dicuntur. funt enim ha? quoque mem- brana? . Iam ligamenta omnia quanto cute funt dunora,tanto funt de ficciora. Tendones quoque tametfi ligamétis funt mol- 5 liores,attamen cute luculenter funt duriores. Chartilago vero poft ligamentum deinceps eft.pr^tereà medium quoddam in- ter vtrunque, corpus : appellant id anatomici quidam vA/fo^o»- vero humida quoque,pariter tadus,vifus de ratio iudicant. Et tadus quidé ac vifus,quòd talis iis cernitur: ratio verò,vbi non caloris copia,fed naturali humore talem effe definirne. A e par- ticula? quidem,de (ucci corporis,adhuncmodù fenabent^De 2.5 iis,qu^tempcramentacomitantur,deincepsagendum. Comi- tantur enim ea de qua? dida iam funt : imo potiùs infeparabilia ComitantU omnino funt: à ficco quidem corpore dunna:ab humido mol- tèPerame~ tum. lities : fi tamé cum tepido calore eft. Sed & crafsitudo habitus B//i^ ^u acilitastéperamentafequuntur.non ea modo qua? natura- ri aut co- de gracilitastéperamenta fequuntur.non ea modo qua? ao lia funf.fed etia,fi qua ex longa còfuetudine funt còtrada.Mul- fatudltKfi 0 r ■ i • a ir" • ij- • i- untgraa- tos liquidem qui natura graciles tuerat, pingues redditos vidi: ies:utfriSm contraq;, qui pingues fuerant, graciles : illis quidem ex ociofa di humidiq de delicata vita,toto temperamelo ad humidius mutato:his ve °^ores \ i i • « • « • • « r -tx- euadunt. ro multa tolerantia,&cuns,& tenui viótu perficcatis.Dicemus Caur£ & 35 vero de horum difeernendorum notas. Satius enim eft, talisne remcdia quifpiam natura fit:an ex confuetudine redditus,nofmetpriùs Zracl!lt*Hi per aliquot figna difeernere poffe,quàm ab alio id qua?rere. Sa- ùùb.6. ne eiufmodi fignorum autor, a?què vt reliquorum omniù, mi- fanjucnd*, rus eft Hippocrates . Siquidemquibufcunquelatiores vena? ^S*4' 40 funt,hi calidiores natura funt : quibus anguftiores, contrà ma- •■| D §is ■ 1 38 GALENI DE TEMPERAMENTIS cris frigidi. caloris nanque opus eft has dilatare, flatuque cx- %u{tt obe- tendere. Ita rationabiliter in idem fere recidit, venarum an- /ì^em/M-gUnciarP!*¥**• qua? vero ex huius vtraque funt parte,intemperatas cenfeamus. 2 e quod vtique non faceremus,nifi in fanitatis ftatu, maioris,mi- norifq; ratio inueniretur. Eft enim alia fanitatis, alia morbi in- temperies. morbi quidem,eaqua? à media temperie logifsimè abeft:fanitatis,qua? paulùm. Definire autem modune hic qui- dem menfura de pondere licet.ca?terùm intemperameti,' quod 3 o intra fanitatem habetur,fufficiens nota eft, quòd nulla fundio animalis manifeftè fit adhuc la?fa. Quantum igitur internai - lum eft inter id,quod perfedifsimè fundione obit, de id quod manifeftè adionem aliquam habet obla?fam : tanta eft profe- dò de fanitatis,cV diftemperantia?, qua? intra fanitatem confi- - ftit,latitudo . Ab hac proxima eft intemperies morbofa,cùm fcilicet animai intemperamenti vitio a?grotat. Non enim huius tantum noxa laborat, fed etiam aliis affedibus non paucis, de quibus in iis,qua? de naorborum differétiis fcribemus, diffufiùs agetur.Nunc redeundum ad diuerticulum eft. Sicuti enim na- 40 turali calore optimamferuante téperiem, humidum quod in- D ii tra 4o GALENI DE TEMPERAMENTIS tra fanitatis ternunos eft audum, non adipem modo in nomi- ne, fed etiam corpulètiamgignit.de adipem quidem parciùs adiicit:carnem vero multòhberahùs auget : ita rurfus,fi humi- dum & ficcum mediocritatem ad vnguem inter fe feruent,ca- lor autem in nomine fit minor, necefle eft huius corpus adipe, 5 q carnis copia,magis abùdet:at vero fi calor augeatur,feruetqi mediocritatem altera còtrarietas, minus erit ei animali adipis quàm carnis. Sicut ediuerfò,fiquando pollet ficcum,altera con trarietate medium modum feruàte, cV gracilius & durius cor- pus euadet. Ha?c à me dida funt,patetque non folùm ratione io monftratum effe,quòd fimplices in animalium corporibus in- temperies habeantur,fed etiam quòd fingularù manifefta? fint nota?: necea? modo in calore,fngore, mollitie, de durine, fed etia in reliquis omnibus habituum corporis difterenths. quaru de ns,qua? ex gracilitate de crafsitudine fpedantur,mox dixi- x$ mus : de reliquis nunc dicamusjCalida igitur de Cicca intempe- ries hii futa eft : verùm ea in fummo . Mediocriter autem, quas calida quidé eft,fed in altera contrarietate mediocritate habet. Similiter de qua? ficca quidem eft,fed in calido de frigido, me- ^ dia eft tempene:eft enim ea quoque modicè hirta. Nuda pilis ia Ratio boru funt frigida omnia temperamela, fiue ea mediocriter fe habec ^r"^?1 in humiditate, fiueimmodicè. ca?terùm ad fummum glabra tìbusappa eft frigida temperies de humida-.minùs hac, qua? frigida eft,fed *&*' in altera contrarietate temperata : adhuc minùs, qua? frigida eft de ficca. Quanquàm putet aliquis,ficut fieri nò poteft,vt in 15 terra ficca nerba? nafcantur,nutriantur,& incrementù capiant: fic nec piliin[ficca] cute. Eft autem fecùs:quippeterra,vt ter- ra,ficca dicitur:cutis vt cutis. Itaq; ficcitas,qua? in terra eft,ma- ximè fine humore eft:que vero in hominis eft corpore, & eius fimilium animaliùmec humoris eft expers, & maxime omni- 30 um ad pilorum generationem eft idonea. Siquidem nec ex iis qu$ filicea tefta inteda funtmec cruftatis veluti oftrcis,locuftis, cancris : fed nec ex iis,qua? in cauernis dehtefcunt ,quales funt ferpentes : nec qua? fquamata funt, cuiufmodi funtpifces, oriri pili pollùnt.funt enim horum cutes,verè & in totum ficca?,ritu 35 ,, tefta?,vd petra?. Ca?terùm ex iis,qua? molli funt cute, vt homo, Viloructim l- r ri-/ • r herbti : at- quanto vtique liccior.calidiorque cutis fuent, tanto magis po- ttscumter- teli: pilos gignere . Nam vt ab exemplo terra?, quod ììli prò- " racoUatio. p0nunt,non recedamus:herba? nec inficca de fqualenteadmo- dùm terra nafci poffùt : nec in humida de lacuftri : verùm cùm 40 abfumi L IBÉR II. 41 abfumi cceperit redùdantia humoris,tum cnafiruntur è terra: augentur autem largiùs, vbi ha?c quoq; ficcefcit : modicè qui- dem in vere : celèrrimè vero de plurimùm,ineunte a?ftate. lìc- cantur auté omnino arefada terra,eftate iam media : licetq, ti- 5 bi,fi placet, nunc quoque,ficutiin priore libro demonftratum eft,lier ipfum, proptereàquòdextèporibus anni maxime té- peratum eft, temperati corporis id afsimilare cuti, potifsimùqi eius temporis medium.tum enim terra quoq-, ipfa,medio quo- dam ftatu humoris,ficcitatisq; eft.Quod autem veris a?ftati eft * o proximum.jd iam ficciorem iufto reddidit terram : hoc etiam amphus,a?ftas inchoata. Quam igitur dico calida de ficcam cu tem,hanc maximè terr<£ ftatui adlìmiles, qui abeunte fit vere, vel ineunte a?ftate. Nam media a?ftate in fummo eftficca,per- inde vttefta,intedprum animaliùtegimemnon vthominum, 1_ fuum,afinorum,equorum,autakerius cuiuiquaeoiù, qua?pi- lis veftiuntur. Quare (ì cutem terra? comparare volunt, hade- nus quoque rem cpnfentire cum iis,que; priùs diximus,inueni- ént. Ipfi veròfefeèx homonymianonanimaduerfa,fallunt. In ficca enim de calida cute mukos magnófq-, nafcipilos diximus, i0 nimirum vt de homine vel animali pilis pra?dito,non de oftre- is,aut cancris verbafacientes.quippe per omnem cutem diffla- tur femper aliquid à calido, quod fécum etia interni humoris nonnihil aufèrtl Veruni in quibus numida cutis eft, de piane mo!lis,quahs modo concrefcens cafeus,in his eorum quasexci-» z< derunt,via? per'cutem ridnmanent, partibus fcilicet eius, quas priùs difsidebant, rurfus inter fe vnitis. At in quibus dura eft, non abfiniilis cafeo iam coado,perforatur quidem eorum qug exeunt impetmcùm autem rurfus vniri per ficcitatem nequeat, meatus ipfos immutatos feruat-.qui etiam perpetuo tranffluen- 30 turni idu afsiduè magis fiftulantur.Si igitur quod transfluit,vel Iialitus vel humor purus fit,halitui certe ce!er,miniméqi impe- vi\orm ^ ditus tranfitus eft : humorin exilioribus fpiramentis nonnun- neratio ex quam li'aaret : aliquid etiam intrò recurrere ad profundù cogi- /%«°/o * r,- 1 • r 1 • • r rr r « ' t C \ ' 1 * pi!us,cùm deufto vi caloris vapore, excrementum in exadam fuliginem mutatur : flauus verò,cùm vapor minùs torretur. io vtiorucri- quippe quod tum eft impadù,flaua? bilis, non nigra?,fa?culen- fporum m tum exeremétum eft. Albus vero pilus ex pituita nafeitur. Ru- fe.Abfm- fus ^lcutj coloris flaui albiq; eft medius: fic eius generano ex pi ìorTbumì- tuitofe,biliofa?q; fa?cis media quadam natura prouenit. Crifpi dumnAtu- pili fiuntvelpropter ficcitatemternperamenti/velpropter me- 15 ri/efjlorK,atum jn qU0 radicantur. de propter ficcitatem quidem,ad eurn crfeew» * modù quo corrigia?,qua? igni plus iufto ficcantur.Et quid cor- terrojs eo- rigiarum meminiffe eft opus,cùm ipfos pilos,vbi ignipropiùs rum partes fum ac[mot^ protinus intorqueri videas^ atq-, ita quidé omnes &umn\r*- Aethiopes funt crifpi. At propter meatuum in quibus radican- io» bit. tur naturam,ad hunc modum ,cùm cxhalatio farpe imbecillior eft,quàm vt reda viam fibi moliri pofsit, prò modo quo infle- ditur,etiam meatù liium figurat : interim vero exhalatio fatis valenseft,fedduriore cutis natura,reda ferri regione prohibi* ta,in latus fl editur : ita vt extrinfecus videre licet,non halitum *5 modò,aut fumum: fed etiam flammam ipfam cùm fiirfum agi vetatur, diuifam vtroque verfus in obliquu agi. Sic igitur cor- t CoUeth poris exhalatio,vbi prorfum ferri prohibetur,obliquùfibi traf- oro adfc- itum fub cute molitur,dqnec longiorc fpacio t collcdam ali- t*t9& fo- ^jj cam vrgeat> & foràs flatu agat. Eft cjuado ambobus coèun 3 o m, tibus,^ prima? exhalarionis,qua? meatum finxit,imbccillitatc, de cutisficcitate,obliquitas pilorum radicibus contingit. Qua- les autem in radice fjnguntur,tales rationabile eft perpetuò fò- ie. Neque enim durorum de ficcorum corporu quippiam nifi priùs molliatur,fingi in redum poteft. Atque ha?c quidem eft 3 5 pilorum generano.Sequens eft,vt caufas omnium,qua? tempc- ■^^■,-^^hx^ » ramcntisjn pilorum prò a?tate,regionc,6V corporisnatura,dif- ferentiis contmgunt.dicamus. Ergo Aegyptii,Arabcs,& Indi, omnes denique qui calidam cV ficcam regionem incolunt, ni- gros9exigmqueinciementi,ficcosjcrifpos^o: fragilespilosha- 4* bent. L IBER II. 43 bent.Contra,qui humidam,frigidamque regionem habitant, Illyrii,Germani,Sarmata?,& omnis Scythica plaga,modicè au diles,& graciles,& redos,& rufos obtinét.Qui vero inter hos *»/*/»&« & 1 n i • -i i • - • o pHià setti temperatum colunt tradum,ni pilos plurimi incrementi,de ro Uehementis j buftifsimos,& modicè nigros, & mediocriter craflbs, tum nec abfentia.a prorfus crilpos, nec omnino redos edunt. Et in a?tatibusad e- *orc>w <* undem modum,infantium quidem pili,Germanis ; fiorenti um/^f^. a?tate, Aethiopibus : epheborum, & puerorum,iis qui tempe- fto9Mpp.m ratum locu incolunt, in robore, crafsitudine, magnitudine,& Ub*£ re%~ JO colore,ad portioncm fe habent. In corporum quoque naturis èfaifugnel ad a?tatum,& regionum portionem pili fe habent. Pueri enim Ariftotelem admodùm parui,nudi funt pilis : quod vtiq; nec meatus adhuc P™^?*!? ....... r \ rv - r t %Sc8loc3. vllus illis in cute eft,nec fuliginofum excrementum. Incipien- q^s <# tes autem pubefcère, paruos de imbccillos exigunt. At qui iam nutGaleno, I5 florét,valentiores,& muitos,& magnos,8t" nigros habet: quòd ku*no* &e frequètes iam meatus iis fint fadi : de fuliginpfis cxcremen- Kficca eft, tota nanqj calua of- 3 o fea eft. Cutis vero qux illi eft circundata, tanto reliqua totius corporis cute eft ficcior,quanto etiam eft durior. Afcendit ta- men tum ab iis,qu£ circa cerebrum funt^tum vero ex toto cor- pore,fuIiginofi exerementi non pània vis:quò fit, vt quale a?ta- Caj^ te florcntibus totum eft corpus, eiufmodi iam infantibus fit ca- 3_ pitis curisi Eóque rationabilius nonnulli procedente tempore 1 calui reddùntunquibus fcilicet à primo durior cutis erat.quip- pc monftratum priùs eft, fenefeentium partes omnes ficcefcc- re • Fit autem cutis non paucis veluti teftacea, vbi fupra iu- ftum fuerit ficcata .ineaverò,ficutex prioribus conftat, nihil '40 nafei poteft. Itaq; etia interna manuù, de infernapedu,femper D iiii glabra, 44 GALENI DE TEMPERAMENTIS cmàpitu glabra,& pilorum expertia funt : quòd ficcifsimus défifsimuf- itap-.:ntpu que [it rendo is qui fub cute habetur. Quibus autem ad fum- trt.hcaus ^^ ficcitatem.cutis capitis non peruenit,imbecillihis omni- dàputrcdo no,albiquepili fiunt,quos uulgo canos appellane Imbecilli qui- eft AHjk.Jem conuenientis alimenti peounaialbi vero propterea quod 5 Alexander alimentum quo aluntur,veluti ficus eft pituita?,quej fpacio coni *pbr. 6. putruit.Vbi enim meatusetiamnum manet, excremétum ve- problemaa ro exiguum eft,& letum,ac languideà calore propellitur, non uspnms. £j1fsimi[jter putredini afficitur. Iam calui fiunt homines,cùm no»«ti leo fènefcùt,à fyncipite magis :canefcunt magis à tèporibus.quoni io ,ìcmcxm~ am illud omnium capitis partium eft ficcilsimum, ha?ret enim fouJtépe cuils *"*c °^* nudo.Tépora vero humidiora funt : quòd in his rametti ex mufculi magni fub cute habeantur,omnis auterii mufculus car partis um- nofU5 fa :caro,tum offe,tum cute humidior.jEft autem ei quod mhoétfk- dicimus,diligenterattendendum, neimprudètesnofmetipfos *S m*bis. fallamus : Centi fe fallunt multi ex iis.qui optimi vifi funt medi Temperie* c[ c.m (J qUem caluum videi int,ftatim htiic ficcù elle totius cor tctualis uel l l x, r t • • Uquaiis& Porls temperamentum putant. Neq-, enim hmpliciter ita con- tiusvelpar ledare oportebat : fed priùs illud definire preftiterat, humanù tui quarti- corpus in aliis a?quabili per totum temperamento elle ; in aliis, 10 damtàutm. ■ ■ . l , -f. ir rr n. ^ i- nec iispaucis,ina?quabiliterelleaftecrum cum corum ahepar- m corpore ticulx mediocri de iufto fint humidiores : alia? frigidiores: alia?; tquaiucr ficciores:alia? calidiores:alia?prorfus temperatale mediocres. temperato n v , > rr - 1 • debetex- I orro huic maxime elle attentos conuenit,vbi corporis tempe quifìtacffe riem a?ftimamus. Quippe fi totum corpus a?quabiliterconditù a$ omniU par:fas omnénttp partiuminter le competentiam in latitudine,lon pòruv.0 gitudine,cV altitudine fernet: poteft-vtiq; a?quabilitcrattempe- ratum elle id corpus. At fi cui corpori,tnorax,colIum,& nume ri maximi funt,lumbipartii anguftiq$,& cruragraciliaatq; fic- ca,quomodòid dixens omnibuspartieulis fimiliter affedum*' 30 Quin fi crura ei craffa lint,& lumbi lati.thorax vero anguftus; neid quidem omnibus partibus a?quabiliter eft temperatum. m-fmv-Sunt alu CQ1P05a;cIuibus maximum eft caput:alia quibus par- 'mrorfum uuni,qualepaileribus.lam crura aliis bla?fi, aliis vara. Artuum tom. quoq; extrema aids gracilia funt, aliis craffa. Etthòraxa!iis,vt 35 S!atus»aliis tabula?rituanguftus,quos Gra?ci wu!i«9 #&.iu vocant.Vbi vero opert^fcoptula?illis,fine carnenud^q-, piane buia. funt, & alarum more prona?, nominantur à medicis eiufmodi iSula na;urxGrfc^^^^- Quantoperehxfintvitiat?,deperdi- to his paulò minus omni interno thoracis fpacio,quopulmo, 40 de L I B E R 11. 45 cV cor funt fita,neminem latet. Innumere vero alia? particula- rum corporis piane affediones funt : vbi id à naturali analogia, protinusm vtero matris ad inaequalem intemperiem eft muta- tum. Minime igitur in corporibus id genus ex vnica particula 5 coniedandum de toto eft. Neque enim hi qui mores ex inge- nio corporis docere profitéturjìmpliciter de omnibus pronun ciant.verùm ipfi quoq; experientia dodi,fi quis impenfè hirto eft pedorejiunc audacem iudicant : fin crunbus eft hirtis, fa- lacé.non tamé caufam etia adiiciunt. neque enim cùm pedus = io habere leoni fimile dicunt:crura vero hirco.iam prima caufam u^r ^ inuenerunt. fiquidem cur leo quidem audax,hircus vero falax phypogno fit, ratio etiam ìnueftigandù exigit : hadenus enim quod in re morùa. quidé fieri cernitur,dixere : caufam tamen eius omilere. Ca?- terùm is,qui naturali Ipeculatione eft exercitatus,ficuti aliorum j. omniù, ita horum quoq-, caufas inuenire tétat. propterea enim Qp ina?quali partium temperamètofunt, non leo modo de hir- cus,led etia ca?terorum pleraq; animaliù,idcirco ad alias adio- nes aliud eft pronum. Ac de his quidem Ariftoteles còmode phyp0gnd tradamt. Sed quod ad rem propofitam eft vtile,id iam appa- tnoma9 er io ret : hominumfcilicettemperamentaconfiderantibus, fingu-mhifon "s^111 acl meridie meolunt, natura cutis ex am- ate m- bientis a?ftu de naturali calore foràs ado.vfta, dura, ficca,& ni- Jp/rvel cordis, ramétum, vel alterius cuiufqua vifceris,ftatim mutabitur. Optimum icri.bonu/ncx , tur fucrit, ficutipriùs eft didum, cuiulque feorfum paniculx 0rmcXm temperamenti notas compararle. Verbi gratia, ventriculi,fi is U aBione bene concoquit,quòd temperatus fit;fi non bene concoquit,in-iu(itc«$j>òff tx$vquòd ubi ficcum de igneum ventriculi calorem co les et exte- uerfio ad biliofum fequitur,panis,& fuilla,& bubula caro, com uvfafk-mcdmsquàm faxatilespifeesconcoquentur: cùm,fi ex iecino anfpm- rc bl!ls affluat,ex comeftorum mutatione nulla fecutura fit co- tur.GAmi codioms diuerfitas. Atque his quidem difeernitur, quòd non tio aliment. teperamenti,fed alterius cuiufquam gratia prouenit|tcÌ eunde modum fi defiuens à capite in vétrem pituita acidi rudus cau fa eft, conueniet fimili ratione hic quoque à ventris proprio af- 40 fedu LIBER II. 49 fcftu hanc difcerncre. Aequè vero de capitrs dolores ex propri propri) er àne eius intemperie, an propter ventns aliqua exerementa in ^ còfm' cidat,difcerncndi.Iamcerebrum ipfum cuius fit temperameli, l"^?™ r n • n r • * • • re 'rijCf fccu per fe allumare eft latius, quam ex corporis totius affedu. Ip-dar.j aiffe 5 fius auté per fe confideratio, ex canitie,catrarrhis,tufsi,diftilla rètU f# in tione,& faliue^ copia initur. quippe qu£ omnia id frigidius,hu- °c'a"c midiùfque effe doceant. Atque his ampliùs, fi ex leui cpialibetV ars omnti o/ cafione, in hos deuenit aftèdus. At caluines ex ficcitate prò- *fmihpu* uenit : nigrorum autem de frequentium pijorum próuentus,a?- ^^fy qualis in cerebro temperamenti nota cftJErgo ad hunc modupròptè of~ de tempcramétis ineunda nobis confideratio eft,quamque ici-fiditur cd- licet particulam feorfum perpendentibus,nec aufis ex vna prò - ^rUme nunciarc de ommbus:quod vtique non nulli fecerun't,qui rcfi-stmitasÀ mos,humidos:adùcos;ficcos effe dixerùt. Et quibus parui funtfrtZhu™* 15 oculi,ficcos:quibus magni humidos.atque de hoc quidem pa-^icjr rum inter eos conuenit.Ahi nanque eorum, qui fcilicet numi- couidetur. disparticulisoculos adnumerant,vbieos maiores vident,in ùs Decculti humiditatemtemperaméti pollere exiftimant. Allicaloris ve- MP,23\0! nementia,quiin prima formationc furfum còfertim ni agisco* medie*, %0 piofiorq;ferebatur,nonoculos modo, verum etia os ipfum de reliquos omnes meatus ampliores fados aiunt : ita nò humidi- tatisjd,fed caloris indicium effe. Verù ambo à ventate aberrar, vno modo.eoq*, comuni, cj>vnius parricida? occafione de toto corpore pronùciare fint auli? altero,^ formatricis in natura vir t» tutis,que;artifex facukaseft,&particulasfecundù animi mores effingit,parum meminerunt.Dehacnanq; Ariftotcles dubita- Ar'f« capi uit,nunquid diuimoris originis fir,atqiàcalido,frÌ£Ìdo, numi- fì & 9* , 0 r* j r v -i ■ ■ n(; & \* ltb.i,deoc do,& ucco,res diuerla.quo nulli minus reóte facere videtur, a r diem optimis philofophorù dubitata funt,conuertuntur.Neq; enim propterea quòd pueri nafis ma gis funt refimis, florentes a?tate magis aduncis: idcirco rationa bile eft refimos omnes humidos cenfere : aduncos, ficcos, fed fieri poteft,vt formatricis virtutis eiufmodi opus fit, potiusqua 40 temperamenti, quòd fi teperamenti eft tota,at certe eius quod E in na- 5o GALEN1 DE TEMPERAMENTIS in nafotantùhabetuiyio eius quod in toto corporeità fu eri* quare fruftrà illud pra?dicàt:in ficcis natura temperamétis na- n^c facies £ acutC ocuios Cauos,tempora collapfa: cb fcilicet in affedi- mmorbis .. * r v ** fi. ' '"~ l. H «utti mala bus iis qu$ corpora hquant,atqj fupra $par eft,inaniut,ha?c co Hippocrati tingant.fa?pe nanq; fic accidit,fa?penonita: fed videre licet to- - mtosrog. t^ corp0r;s habitum,Sc molle,depingucm,de albù, de carno- fum,cùm tame oculi funt parui,& nafus acutus. Rurfus ficcum, macilentum, nigru,& hirfutum, vbi magni funt oculi, de nafus refimus.Pr$ftatigitur,fiquidé de folo agitur nafo,vt ex eo refi- partii tipe mo humiditatem,ex eo adùco ficcitatem coniedcsmec de tori- l0 ramemo to us anitnatis temperie ex his particulis pronuncies. Pari modo tius tépera ocu|orum & akerius cuiuflibet partis propriù temperamétum memum ne ./ . .... A. r^r . L * *, . * . „ pronuncia, ex proprns indicus,^ltimare elt fatiusmo de totius corporis te- cauf* ocu petie ab vnaquapiam particulaindiciufumi.cum fiue humoris bgiauct .1. vniCentis,fiue calons,fiue etia ambcrù,ca;fios oculos indicium w0 ctfij.cap. ... r r • *5 %6&%7. ftatuere oportet,vtiqv proprn iplorum he, non omnium totius antimed. corporispartium,temperametidocumètum erunt. Neqjenim Ojiipnt o- £ jura & macra crura funt,omnino ficcum eft totius corporis culica-fijdo rr • r « *> r **Ó Uè rbyic- temperanientuni.alu nanq* afratim carnoii,& pingucs,oc crai - fv.nmiibcl fitde prominenti ventre, de molles,6c candidi,enam cum ciuf- fo a L tis ipfa,ficcifsima.Eft.n iis qua tegùtur tefta,cuiufmodi eft no- teiiaccacu i • • 1 • -ir /-. \ ^ , ,. •' ., ' xanimai^ bls aitlsatfcm 0 da omninoihunuda vero nò òmnino.quippe cùm ficcam quo per cemm E ii que"^"* Sz GALENI DE TEMPERAMENTIS Vituita ex que effe liceat, Quod autem eis impofuit,facilè animaduerti- aumeti qua tur.non enim norunt,quòd ex cibis,nequaquam ex ipfo corpo- Me^clre re noftro pituita fit. quare nihil miri eft,fi vbiingcftos cibos, fng.Gal.'m qui humidi fortafle natura fint,corpus non vincit, limile iis i- nat.hum. ^ nfum quoque cxcrcmentù creet. Non eft igitur quòd opinen- - "Excremétu, r* n « * i * dccum qua tur >tancllwm corpus liccum elt, ìtidem excrementum quoque rucuq;par elle lìccum. eterniti fiquisabinino,ficciore frigidioréqj tem- ùìi,nòfoiìi peramento ftatim fuit, is non melancholicus elt, fed vtique ab midocrua excrcmcntis,pkuitofis. quòd fi ex habitus mutatione frigidus porofoop- ficcùfque eli redditus, necefTariò hictahs iam etiam melancho- IO ponimi ut licus eft : verbi gratia, fi quis ante calidus cV ficcus,cx faneuine Habmhìc vrena° plunmam generauit atram bilem . etenim ispra?tcr- pro natura quam quòd ficcus eft de frigidus, protinus etiam melancholi- er tempe* Cus. Sin à principio frigidus SC ficcus fuit, habitus quidem cor- siwafrw Pol*s eil]S aIbus,mollis,depilis,venis articulifq-,parumexpref- 15 dipccina- fis,gracilis,&: tangenti frigidus: animus vero minime audax, tura. fedtimens,6c triftis: non tamen excrementa huic melacholica funt. In his igitur omnibus peccant plerique medicorum,ex eoquod propnas notas refpuunt, atque ad ca qua? non perpe- fomhuca tuò/edYrequeteraccidunt,conuertuntur. Eiufdem errorisoc- %9 mtdZbum ca*I0neA quod excalfacit,id enà ficcare omnino putant: (hoc ntumorii enim veluti Coronide fummaque vniuerfi fermonisaddito,(e- pmcrna- cundum iam librum finire ftanii) quippe phlegmòne obfef- porédize- ^as Partes caudaperfundentes aqua, atqj ita vacuari ab iis hu- rit-.crobid morem cernentes,clarcindicatùarbitrantur,ficcitatemomni- 2.5 peraccidis no calori fuccedere : ncque id modo vbi cum ficcitate is, vc- uk^iw rumctiam vbi cum humore eft coniundus. Ca?terùm non eft tcsipfasbu idem vel vacuaffeabahquo humoré,quilocisquibufda fit dif- meact>ut perlus, velpropriam parricida? alicuiustemperiem ficciorem c^UMc reddidilfe. fiquidemina?qualiscjua?dam inhis,qua?phlegmo- 30 fun.tuenda9 ne laborant partibus, intemperies eft, fimilanbus fcilicet cor- cr metho- poribus àproprio temperamento nondum amotn,fed afsiduè inpbkgmo ac*nuc ln mutatione atque alteratane verfatis, omnibus nimi- neUteqm- rum interpofitis inter eas fpatiolis, fluxione refertis. Quan- to à*te>- cunque igitur calida humidàquc natura funt, cùm fic affedis Zlqualt admouentur.-ipfa quidem fuperuacanea, qua? media firn ilari - ** temperie, um fpatia occuparunt, euocant ; corpora tamen ipfa tantum. abeft vt ficcent, vt etiam illis humorem adùciant. ac ipfa qui- dem veritas ita fe habec:demòftratio tamen[euidés] didis rc- quintur. Verù eam cùm de longiorè cxiftiniem,quàm vt huic libro *' LIBER. II. jj libro inferatur, & auditorem defiderct,qui medicamentorum facultatis fit non ignarusjn pra?fen's differo. Caeterùm vbi in tertio librone omni temperamentorum genere tradaucro, ac de iis^quae poteftate calida, frigida, humida, ficcaque funt,o- 5 mnem methodùindicauero:moxintegrumlibellufcri- bere de inacquali intéperie dccreui.Quippe fic ab- foluctur à nobis vniuerfa de temperamentis difceptatio[tum ad libros de medica- métis,tum] ad medendi me- thodum non parum allatura com modi. Galcni de temperamentis,Thoma Linacro An- elo interprete,libri fecundi finis. 6 r E iii CLAVDII Claudi)-Galcni Pergameni DE TEMPERAMENTIS LIBER tertius,Thpma Linacro Anglo interprete. C quòd energià,fiue adu calidoru, frigidoru, v, humidorum, &ficcorù vnumquodq; tale effe Utfti. A ?^^^ijdicatur,vel quodfummahabet eiufmodi qua- Iitatem, vel quod vincit in eo id genus quahta- tum ahqua, vel quòd ad cognati generis medio-_ w ere aliquid,vel ad vnuquodlibet à nobis fit col- latum,priùs e ft traditum.Monftratum pra?tereà eft,quéadmo- dumeaquis agnofccreexadèpofsit. Reliquù eft vt de iis,qug tomde talia poteftate funt differamus,fitamej)riùsexplicuerimus, qd temperarne ipfo poteftatis nomine fignificetur.Eft autem breuis eius & fa tismedica- clHima> & clara explicatio.quippe e, uod quale dicitur,talenon- Tdà}ngi-^um euVed Poteft tale elTe,id hoc effe poteftate dicimus : ho- dabumida minem,verbi grana, qui modo natus fuit,rationalem:Óc auem ficca pote-v.platilem:& canem venaticunr.&; equùcelerem. fcilicet quod p#tc/L"e'e eorum vnùquod que futurù omnino eft, fi nihil id extrinfecus zo fe aliquid diimpediat) hoc ceu iam idfit,appel\-antes. Vnde(arbitror)ha?c . ' citurtrifa- efj"e poteftate,non adu dicimus : perfedum nanque eft, ac iam r *m\ . praaens ipfa energia [fiue quod'adu eft] .quod vero poteftate eft,imperfedum,& adhuc futurù,atq-, vt fiat quidem id quod dicitur, veluti habile,non tamen adhuc eft. Siqùidem nec in- i$ fans rationalis iam eft,fed talis futurus. Nec qui modo editus eft canis venator: qui fcilicet adhuc non videat:fed quòd vena- ri queat,fi ad iuftum perueniat incrementù,ficnominatur.Ac maxime quidem proprie fola ea poteftate effe dicimus,in qui- bus natura ipfa fuopte impetu ad abfolutionem venit,vtique fi 30 nihil ei extrinfecus impedimento fit.Pra?terea qua?cùq-> fientiù; % vt fic dica, continetes materie, funr.nec refert còtinentes,an co Caufa ^-uenientes^priasdicas: quippe cùm ex omnibus indiceturan pfaro!< ^4uodpropinquu eft, quodq; nec alia intercedete mutatione fic potefhteef dicitur : verbi gratia.cùm fanguinem poteftate carnem appel- 30 feflum. las,quoniamminimammutanonem ad carnis generationem riattar' requirat. At non qui in ventriculo habetur cbneodus cibus, nis propìzi- continens carnis materia eft,fed priùs fit fanguis oportet.Lon- qua. gius etiam abfunt,maza de panis.quippe qua? vt caro fianwres Keniota. ¥•.+-• • \ \ L L i . ' „ ' Kemotbr. iul mutationes requirant:ca?terum hex quoque omnia.potefta- 40 Ktmotijl. # iq \ LIBE>R IL • ^ te caro dicunturtetiam ante ha?c ig'nis,aér,aqua,&terra;Etiam Twf««« horum ipforum communis materia. Atcg ha?c quidem omnia ai0 aiimét- magis minùfve abufiuè loquentibus nobis dicùtur. Primus aut bustrbkx modus,eoru qu£ poteftate efle aliquid dicùtur, maxime éftjp- un uentrì 5 prius. Proximus huic eft eorum,qua? funt propinqua materia: c,u'7 *• m . veluti fi fumida exhalationem,flamam effe:aut halitù,aè'rè po-fuJ^. ^ teliate dixeris. Dicitur aut aliquando poteftate effe, de quod ei tibus. quod ex accidenti dicitur,eft ex aduerfo pofitum : vt fi carnofi i 1 . • • r • • j 1 • • - \x • Potè fate L quis muenisin frigida lauationem,corpus eius ex acciden,non ui ^ ^ xo ex propria poteftate calfacere dicat. Ergo tot modis etia potè- per/:- aqua ftate calida,frigida,humida,& ficca dicetur^Dubitabitur quo- caltdacal~ que nò abfurdè, cur caftoreù,vel euphorbiù, vel pyiethrù,vel^rc££^ ftruthion,vel nitrum,vel myfi,calida effe dicamus;rurfus ladu rat.Hxce- cam velcicutam, velmadragorà, vel fàlamandia,vel papauer,ttaper4:~ 25 frigida : vtrùmnefubpr^didisiam modis còprehendantur^anp^,^. aliaquapiam ratione dicantur,qua? didanondum fit.Bitumen erpeiiaa- nanque,refina,& feuù, de oleù, & pix, calida poteftate fuut,oj ri\calfu< " • A/j , • \ r* • i • >• n^ * aph.n.lk Vtiq; energia calida celernme nat.-etenim celernme m naman- / tur.pra?tereà cùm corporibus noftris admouètur,ea manifeftif *° fimècaIfaciunt.Atchalcitis,myfi, finapi^nitrù, acoron,meon, ~ coftus,cVpyrethrù,cùm nobis funt admota,ca!idavidétur,alia magis,ahaminus.nò taméfunt idonea que; in fiàxn am vertatur. ignisdupll An igitur feipfos fallùt, q, id folù a?ftimat.^ nùquid aliqua facile c/j-^Wfce in flamam trafili ut étur yelnof' quos vtiq^ non lic,fcd an verta- JJJJr^ * 5 tur in pruna vel nò a?ftimare oportebat: cùm fit pruna io;nis no teria. minùs ^flà'ma: hoc tamédifcnmine,q> aere,vel aereo quópia in igne mutato,flamma:terra, vel terrea re aliqua accéfa^fic pru na. Atqj hadenus quidem cófentire fecù fernlo omnino vide- tur:liquide videntur medicamèta ea,que. vbi ignéattigerint,fo 30 cilèaccenduntur,nosquoq;excalfacere,nififi quodjppter craf fitiem intra corpus non facile allùmitur. Difleretur enim de iis latiùs inIibris demedicamentorù viribus.Qua?cunque tamen c-4 \nfo(sr tefhte ad niedicamentanoltrumcorpus excalfacere videntur,eaprom no*9fmtca •ptèvertùtur inignem^\tquomodòigitur (inquiunt/tancren- IM* «d 35 tibus non fentiuntur calida^ hoc haud feio cur dicant. nam fi ignm* energia aciam nunc calidum effe pra?didorum quidque dice- remus,profedò mirari Iiceret,quomodò tangentibus non ap>. pareantealidamune quòd pofsint facile calida efle.idcirco ea poteftate talia vocamus.Itaq; nihilmiri,fi eos quife taguntmo- 4° dum calfaciat ; veluti enim nec ignis ipfe augetur,priufq vida E iiii ab 5inimo,cprpori noftro quo calida fiant,fint adiùda. Tu vero ujìmp, fi ea nec comminuta, nec priùs calfada/calida tamen iam fieri cenfcs,quid fignificet,quod poteftate calidum dicimus,parum 15 mihi meminiffe viderisfic enim ea exploras, tanquam energia fint calida. Sed nec illud mirum,fi quo recalfaciant, calcfieni- pfa priùs poftulét : cùm idé fieri cernatur,& in lignorum exem pio. quippe ha?cvanefccntemalias,morienténiqueflammam fa di * tUm ^ruant'tum ver° augent, dum ab hac ipfa priùs calcfiunc. z a tu a noTti ^on e^*S*tur a^enum» calorem, qui in animantibus habetur, calfafanos eiufmodi medicamentis quali alimento quodam vti,quemad- rccalfidiit, modum ignis ligno.quippe id ita quoque fieri cernimus.Si ve- P*to qu* r^Per^ger^ato^orpoti eorum quoduis quantumuis diligenter dapuntca comminutu inlpergas,prorfus non calèfit. Proinde qua? rcfri- 2,5 rom/i*tótf, gerata? partes funt,eas eiufmodi medicamentis plurimum per* fricamus,vnà calorem perfricando excitates:vnà rarum,quod priùs frigore fuifdenfum,reddétes: quo fcilicet tum introrfum pharmacum penetret,tum naturali animantis calori coniundu mutetur,ac calefiat. quippe cuius fi particula qua?piam vel mi-. 3 0 nima,calorem energia concipiat,hunc deinde in totum per co- J tinuitatem porrigat, perinde ac fi ex pania fcintilla tedam fum ino tenus accendat.fiquidemhanc vniuerfam facile depafcitur ignis,nihilo ampliùs fcintillam requirens.Ac quicquid quidem poteftate calidum eft, huic nondùm in natura fua calidum fri- Vgmm ut gido pra?po!let:fed in propinquo eft,vt pra?pollcat,adeò vt bre 3 * mrticìpil uemoPenicjuòvincat, extrinfecus requirat.hanc illi modo fri- tardiùs ab &10 at>undè pra?ftare poteft:modò vel ignis, vel corporis alicu igniuinci- ìus natura calidi contadus. Non eft igitur tam arduum ratio- Sttrf" nen,rcdde^^dcauf«fit, cur alia protinusvt corpus noftru 0 cornigere, LIBER. III. 57 cornigere, rccalfacere id pofsint.alia poli: logiusid efficere fpa- tium.quippe ex iis,qua?igni appropinquant,alia ftatim accen- duntur, veluti elychnium,& tenuis teda, de pix,& ficcus cala- mus : alenili diutiùs funt admota,non vincuntur,ficut viride 5 lignum^ Illud potiùs definiamus,cuius vtiqjdemonftratio cùm de naturalibus potentiis agemus^radeturtexhypothefinunCj,^^^ quoque propofitorum caufa, eo vtemur, quatuor nimirum di- ^.naturai centes totius corporis proprias facukates effe,vnam idoneorufe*^2M/<* tradricem, alteram eorum omnium retentrice, tertiam altera-J^^^ io tricem,& quartam qua? alieni fit fegregatrix,eafdèmquc facul- tates effedus effe totius in quouis corpore fubftantia? : quam e* ria conftare ex calido,frigido,humido, de ficco inter fe mixtis, dicimus. Vbi igitur corpus vnaqualibet earumquas infehai«^pe«- bet qualitatum, corpus quod libi admouetur,demutat, nec i- w#o eft fa i< pfum hoccafu, tota fubftàtiaexiftimadum eft aeeremeequod!" t!t1!! ' I. . r rr • ir \ ■ ■ tta9uttnn4 ab ìplo mutatur,pòlle ei adiimilan. quare nec vnquam nutnet tura dixi- quod ita mutatum eft, id quod'fe mutauit.at fi illud mutet, id ms<> eft, fi tota fubftantia operetur, vtique tum libi adfimilabit, id quod mutatur : tum ab eo nutrietur,neque enim aliud nutritio xutritiou* *o eft,quàm adfimilatio perfeda.FQjioniam auté hoc definitum cMt\ rePle eft,inde rurfus incipiendum . Omne animai conuenientefibi tt°Jì4m& mitrittir alimento: conueniens autem cuique alimentum eft, quicquid adfimilari corpori quod nutritur,poteft oportet igi- tur tori nutrientis fubftantia?, cum tota nutriti natura commu- ZS nio aliqua fimilitudóque fit.prorfus hic quoque non paruo ex- ceffus defedùfque fubfiftente in ipfis difcriminc,cùm alia ma- gis confentientia, fimiliaque fint: alia minùs. proinde etiam alia conficiendi opere valentiore ac diuturniore, alia minore ac breuiore egent. auium caro,minore : fuilla,maiore : bubula 3 o etiam,hac niaiore. Vinum vero vt adfimiletur, mutationem coplinno defiderat minimam: quo fit, vttum nutriat,tum roboret celer- btifacilia rimè.Pqrrò id quoque in concoquendi inftrumentis,ventricu-^5,tcWK" lo,iecinore,& venis,prorius aliquadiu traxent oportet:in qui- ficilia9iufco bus fcilicet pra?paratum, nutrire corpus iam queat. ante vero fa craffa* 3 5 quàm in his fit demuta€um,fieri non poteft,vt animalis corpo- *jj '"• °* ri fit nutrimentum : ne fi per totum diem,ac nodem extrinfc- m\ lt cus fuper corpus fit impofitum. mukóque minùs panis,vel be- ta, vel maza,forisimpofitanutriat^t qua? quidem adfimilan- tur,omnia nutrimenti vocantur .-reliquaomniamedicamen- 4° ta. Eft porrò & horum natura duplex : quippe vel cuiufmodi funi >8 GALENI DE TEMPERAMENTIS funt adfumpta, eiufmodi etiam permanètia,vincunt, corpùfq; mutant ad eùdem modù, quo id cibos;atque ha?c prorfus tum venenofa,tù natura? animalis corruptricia pharmaca funt : vel mutationis ininuni ab animalis corpore còfecuta,dein ceps iam putrefcunt,accorrumputur;deinde corpus quoq* vna corrum- 5 punt ac putrefaciunt.lunt autem hec quoque noxia venena.Eft his etiam ampliùs tenia medicametorum fpecies,eorum nimi- rum, qua? corpus recalfaciunt quidem, mali tamen niluladfe- runt.Eft de quarta eorù fpecies,qua? de agunt, de patiuntur ali* quid:fedtandévincuntur,planèq; adfimilantur. acciditporrò xo his vt tam medicamente fint,quàm nutrimenta/Nihil autem ' mirieft,fiexiguumconfecutamomentum aliqua,maximam a " !4 d. priore natura mutationem habent. Cernuntur enim eiufmodi Troadem, i . i a/t r n Myfiartn-multa in lns,qua? extra nosfunt.Siqmdem in eaMyha,qua? eft ior. minor, Afig pars,domus hac aliquàdo ratione conflagrauit. Erat prò- - ^T^°^iedum columbinum ftercus,cuiiam putrì & excalfado,ac va- amtfupen"porem edenti,& tangenribus àdmodùm calido, in propinquo or crw/e-teneftra fuerat, ita vt iam contingeret eius ligna,qua? largè nu- norMyjta per 1j|lta refjna fuerant. media igitur aeftate, cùm fol plurimus incidiffet,accendit tum refinam,t.um ligna . hinc auté 3c* fores 2,0 qua?dam alia? qua? propè fuerant,& feneftra? nuper etiam refi- na illita?,facilèignem conceperat,atque ad tedum vfcjj fummi- ferant. vbi autem excepta femel à tedo eft flamma,celerirer in totani domimi eft graffata Hoc arbitror modo,aiunt de Archi medemhoftiumtnremesvrentibusfpeculis incendiffe Porròaj ^^""(uccenditur hispromptè,Iana,ftupa,elychniù,ferula:quicquid runt,radio ■. r ... *■ . . k \ < t-m *• * r»y»6/i4t/4deniciuelimiliter his liccu,rarumque eft. Flammam edut de la «fcf* eo//e-pides attriti,, atque hoc magis^iquis fulphure illosilleucrit. frlfom 'eiufmodi erat medicamentù Medea?, quippe quod quibus eft rem aduer ilhtum,omnia vbi in id incidit calor,accédir.conftat id ex fui- 30 fam:pki4-phure de humido bitumine. Iam illud ceu rem miradam qui- plen7ma-^am °ftentaLnc: extinxitlucernam, ac rurfus muro admouens, uerfam. accendit:alter lapidi ea admouit. fuerant auté tum murus.tum lapis fulphure contadi, quod vbi deprehenfumeft,defntmiiù Mede* me videri.quod oftètabatur. Ergo omnia id genus medicaminap- 35 dtcmCntu'feàè cahda adhuc non funt, aptifsima tamen vt calida fiat, at- que ìdcirco poteftate calida dicuntur. Ac de iis quidem nulla eft dubitatio;fed nec cur vimini bibitum quidem valenter cor- pus calfaciat : cuti autem impofitum non calfaciat.mòftratum cairn fuprà paulò eft.idnon fimpliciter vt calidum medicarne- 40 tum LIBER. III. 5<> cunv.imò vt conueniens nutrimétum calfacere animai, tanqua enim ignis idoncum alimentum,ignem ipfum auget-ita quic- quid corporu natura calidoru proprium & naturale eft nutri- metù,id ea fempernon folù roborabit, fed etiam infitum eorù ome 4«, 5 calorem augebit.jatque id quidem omnis nutrimenti cornimi- mentuma- nis affedus eft. Vino autem pra?ter ca?tera proprium ,ac fuum av>> calorc rt" .... r \ f . natiuumaH dt,mutationis celentas: ita vtique,vt teda?,elycnnio,ltupa?,pi- gff, ci.iam vero ab ignis cxemplo non digrefsi, admoneamus rur- fum de lignis humidis,quae ipfa quoque ignis nutrimentù funt io ca?tcrunon ftatim, aut còtinuò.eóque fa?penumeroingniiiue- da, non folùm flammani quali fopiunt, fed etiam fi imbecilla eft de parua,corrumpenda? quoque eius periculum affermit.fic profedò de in animalibus cibi, qui vti prorfus adhmilentur,& cibi caHdi corpus nutriant fpatio egét, hi frigus vniuerfi, potius quàm ca- er frigidi i l rr rr &j òr> \C ' ?L* dumadua 15 lore afterre in pranenti videntur. Ca?terum caltaciunt hi quo- lmt ^6o qj tandem,non fecùs ac reliqui cibi,fi femel vt corpus nutriant, calfaciunt. fintconfecuti.Omne enim nutrimentum,quatenusnutrimen f:àm m~ tum eft,animalis calorem auget. Atfi deuoretur quidem vt nu *®* tnmentum,nec tamenfuperetur, id critquod Hippocratcs di- %0 xi^nomine quidé nutrimentu,re autem minime, quippe cùm N«/n'w&« trifanàm nutrimétum dicatur,ficut ipfe docuit his verbis, Nu 1„"^„_ crimétum eft, de quod nutrit, & quod velini nutrimen tum eft, trimentum: de quod futurum nutrimétum eft. Quod vtique iam nutrìit,& Pct^n ; *** corpori adiungitur, nec ampliùs futurum eftjd proprie nutri ^™'™Xta *5 mentum nonunatur.idem vero ÒV corpus quod nutrit,excalfa- improprie cit:quodreliquorumneutrumfacit:quòdfcilicet proprie nutri Gai.lib.u 1 r r a ? 1 • * / 1. " facuLnat. menta non lintded alterum eorum veluti nutnmentum,alteruJ tale futurum. Proinde nec vimini ipfum femper animai calfa- Mentis m cit,a?quèvt nec oleum flammam accendit, tametfiaptifsimum paftUdebet 3 0 eft ignis nutrimentum. Imo fi imbecilla? de exigue. fiammicò Riavrò fertim multum oleu infundas,fuffocabis eam,prorfusq} extin- portio. gues,potius qaugebis.fic igitur de vimini vbi plus bibitur,q vt MorUcere &. .* r. * P . n b • 1 ir • r • e -j- briej-ner vinci pofsit,tantu abeft vt animai calfaaat, vt etiam frigidiora uorumcri_ vitia gignat.quippe apopIcxia?,& paraplexia?,& qua? Gra?cè ca gidiex ui~ 3 5 ros,& comata vocamus, &neruorum refolutio, de comiriales noobcopa morbi,& couulfiones^ tetani,immodicum vini potum comi ^ taturquorù vnumquodque frigidum eft vitiu.generatim enim A/imt«te qu^cunque affumpta in corpus, vt nutrimétum calfaciunt,ha?c dum affa interim frigefacere depr$hendas:a?què fcilicet,vt flammam ab T^^ 4° eadem materia,non augeri modo, veructia aliquado extingui. gis & ^ atque nut% co GALENIDE TEMPERAMENTIS atq, ha?c quidem omnia,tum iis,qua? de clemcjitis,tum iis quae de temperamentis funt prodita confentiunt. j'Illud fortalfe dif- fonare videbitur,quòd ex iis,qug vt nutrimentum comedùtur, aliqua cuti impofita,hancerodunt,atquccxulccrat:ficutfinapi, niuria,allia,cepc verum hoc quoq; cum pofitis àprincipio hy- S CAuftAf. pothefibus concordata Etenim propterea quòd tum in ventre ^p^L, concoda : tum in venis in fanguinem verfa,mutantur,altcran- ptu cr 4 r .. - >~ 1 * ,.am ieruaret,interna quoq; omnino exulceraret,ex iis,qu$ fpo- mtern* m tcpcric$:cxte acciduntvlceribus,intelligas.gignitur enim non raro aliis ex jT^^ corpore coronitela &-pu- J> jMeX«/redine'vitiotus fuccus,quam cacochymiam vocant:iis aliqua- farìendorutdo interiorum quoq; aliquid cxulceraturtmagna tamé ex par- lato» te cutis, quoniam in hanc exerementa qua? in habitum corpo- \\uxmizas9 ' w ... , . *■. , r quatitasma ns col,1guntur,natura expelht:multis de afsiduis vlccribus affi- la citur : quippe cacri,phageda:nae,herpetcs crodentes.carbuncu- 4* li,oc LIBER III. si li,&qua? Chironia de Telephia vocantur.millèq; afe vlcerum generationes,ab eiufmodi caccchy mia nafcuntur/Neque igi- tur talium quicquam eftdubitandum.Sedneccur medicamen torum nonnulla,cùm nihil nos extrinfecus offendunt,intrò af. ^"*mtrrn* 5 lnmpta magnum afterat malum : aliqua rurfus intro affumpta, utmdyftn- nonnunquam la?dat,nonnuquam conferant: aliqua non folùm ttru> ^bi intrò alfumpta,fed etiam extrinfecus applicata offendant:quip ex*r* C \X L-ir • • /r - re i tn*>mcuic>* pe vt lemeì dicam, ninu foris, intulque parem agendi faculta- àcochymia tem habet. neque enim aut vipera? venenum, aut rabidi canis /*"*• io fpuma, aut afpidis virusf qua? tamen fi extrinfecus corpon oc-, ., , r «-nyrfi* r L rr K i V1 . • t i ,. ,V r •NiWK curranrt offendere creduntur) parem vim, habent, vel Ioli cuti ptù er ad- applicàta,vel intrò affumpta . Sednec illud eft mirandum, fi mottip^m certorum medicamentorum vis ad profundum non peruenit. *&™dt M" a* a l i L » lr^ s,rrsslubet. neque enim necelie elt, vt omnia parem habeat vini. Quod li 15 ex iis, qua? intrò fumuntur,non pauca, certo tempore,de certa càufefalu- quantitate,& in mixtura cum c^tens accepta,conferunt:intem T/& peftiuè autem cV largiùs, nec cum aliis admix:a la?dunt, ne id quanttmc quidem dubitationem vllam difputationipariat. Sicniidett\id& lujlit* tum cibis.tum lenitimi vero omnibus,vt fic dica,cuce corpo- * crtiììt~ ' b• 1 r , o • J- . -1 a- ^~ porc9quod %0 noccurrunt, acciderelolet. nam de mediocri nobis riama no- 0mn p0- nunquam opus eft,eaque vfi, plurimum ex eaiuuamuncùm tàteft>*«, |*w- vefiCam omnino exulcerat. verùm vbi per ea, qua? admif- bresfuthy j i • i dropicis,U. centur, caltigata etr, ac corpori quod plurimo humore graua- n.fwpl. tur,tum offertur, illum per vrinas expellit. /Maxime igitur eft n-^fcl attendendum in omnibus, qua? poteftate calida, frigidave di- i$ ulcerarmi' cuntur, fint ne ex natura corum, qua? nutrire corpus poffunt; uoitb.i. an eiufmodi,qua? exiguum alterationis momentum nada,dc- amp.pbar. mcje fecuncjum propriam naturam alterata, corpus ipfum ali- fecundutn , fr. C X, • . .. ni- genera. 4uo modo athciut. I ertio loco an nullo pado ab eo quicquam alterentur. Si nanque ex nutrientium funt gencrc,ii quidem &o vincantur, calfaciunt : fi non vincantur,refngerant. fin ex iis funt qua? exiguum quippiam akerantur,omnino calfaciunt : fi vero ex iisy qua? omnino non alterantur, maxime refrigerant. T>um pc- Attendere autem,vt didum cft,quàm maxime oportet,ac dif- • khum^dii' ccrnerc> cìlix Per ^e funt,ab iis qua? per accidens, non in calidis * 5 ftmodicèca de frigidis modo, fed nihilo etiam feciùs in ficcis de humidis: Uatutrun- quippe aliqua talium, cùm ficcam fubftantiam fint fortita, vbi ^e" largo calore funt liquata,humiditatis phantafiam pra:bent,ve- luti a?s,& ferrum : quaedam per fe numida, vbi in fyncero fri- gore funt morata,apparét ficca, ficut glacies. Minime igitur de *° iis omnibus faciendù abfolutè, de fine vlla exceptione ìudiciù eft , ficut in fuperioribus monuimus:fed cum eo, vt quéadmo- dum fefein calore,frigoréq; habeàt,còfiderétur;fiquidé fi exi- guo pra?dita calore,nihi!ominus humida cernùtur,talia effe ex propria natura funt cenfenda, tametfi cum copiofo caloreìint 35 licca.qua? vero vel fub ferueti calore fluunt, vel fub puro rigo- re funt còcreta, ne horum quidem altera per fe humida, altera CaUu,fri- per fe ficca funt exiftimanda. Ergo tu ad hùc modù diftingue- \TÈm. xtc°u*nKlAn* Per fefunt> ab iis quejp accidés: tu ad h$c ipfa * fpedatibus, eorù qua? poteftate calida,frigida,humida, ficcave 4o funt. o LIBER III. ci funt,iudicium faciendum : non enim adidquod fecudum ac- per fediti cidens cft,refpiciétibus, fed ad id, quod fecundù fe eft,id quod f'urmf c4 poteftate eft,iudicari debebit. porròcommunis in omnibus, bum.pcc. ' vnàque iudicandi ratio eft,akerationis celeritas. 4At cùm cali- «fa erpo 5 duni,fiigidum,humidu,& ficcum,dicàtur ò^W^e, quod fei-*f""** . licet alia per id,quod exuperat,alia quòd eam qualitatem a qua di, humidt9 funt denominata, fummam habeant, in vtrumeunque horum ficd,*qui- promptè vertitur,dc quo agitur iudicium,tale poteftate fuerit.uoatl0*™ Oleum nanque calidum poteftate eft, nimirum quod fiamma fata*. io facile fiat, eodem modo retina, bitumen, de pix -. vinum an-c^dapo- tem,quòd facile fiat fanguis : pari modo mel,& caro, de lacat- u^te a<* u j • • r 1 r un. l£m & que ha?c quidem totisiplorum alteratis iubltannis,nutrimentaf,0Wnro?# fe akerantium funt. qua? vero vnaquahbet qualitate alterantur ac mutantur,ea medicamenta tantum funt. Medicamenta iti- 15 dem funt,& qua? nulla fubftantia? fua? mutata parte,fed tota fer q^^ u taintegra;corpus ipfum afficiùt:ca?terù grama de natura? ani-foia no mu ma-'is eorrumpétia : vnde de totum eorum genus deleterion detat l^C!é* A, 1 ■ • * 1 \\ 1 , fed effeiìu. ilensdici reor. quippe ha?c non eo minus genere dentei ìa Df[>'.m funtdicéda,quòd vbi piane minima exhibentur, nullam nife non quanti 9. o runt fenfibilem noxam : f\c nanque neque ignis ipfe calidus fit, tM*M *>* r 1 1 l i- j t- • ut nature neque nix frigida. nam horum quoq; li quid prorlus exiguum rue C0t1tr4 ef rft,nullum euidens in corponbus noftris excitat affectù : quip- rientecum )e centellina vnius fcintilla? parseftquidem omnino genere ignis: caterùm adeò nos non vrat excalfaciàtve, vt corpo- a ) ri ìncidens.ne lenfum quidem vllum fui excitet.ad eundémo- dum frigida* afpcrginiscentefima portio non modo nihil of- fendat,aut refrigera, fed nec fenfum fui vllum pra?beat. Ne- _, „,- * &" ■ j- j j 1 ■ r • n Zlemetorit} quaquam igitur liciudicanda deleteria iunt:nno totius natura?unaqualita fua? contrarietate. Porro iudicabiturcontrarietas,ex eaquejme teeòucni-*. 3® diaintercedit mutatione.In elemétis, verbi oraria, neque aqua€,muÌ4ct "* mutati poteltm ignem,neque ignis in àquam :led ambo in ae uicemmu- rem,is vero in vtraque.at illa,in akerutrum nullo modo. Ergo utio> afo~ continens, & fine medio eft aqua? mutatio in aérem, itemque rum tZ, ignis; non cotinenvjignis de acjua?in alterutru. ha?c igitur inter i.degene- *< fe contrarla pugnantiàque funt. Non drfsimili ratione papaue- ™* risfuccusjiommiì corpori prorfus eft contranus,vtquodin e- um quicquaagere,ne vnaquidé qualitate pofsit, multò minùs totalua fobftantu pofsit. atque vnum quidem de'cteiiorùge- nus eiufmodi eft. Alterum èli eorum,qua? ex noftro calore mo 40 mentù aliquod mutationis accipiunt, ac deinde in multifarias F li altera- nA-(utìt reddita, cur animai non calfaciunt? fin nondum funt cai- iy eTl^ foluetur dubitano fi diftin- fummt9c guattir quod per le frigidù eft, ab eoquod eft ex accidentata refrigeràt,v£ Ariftoteles docuitperitnanque celeritercorum,qua?exac ^Aepart. ridenti funt calida, acquifititius affedus : ita vt in priore natu- mn\ùum>xx fua? ftatum facile reuertantur. Porrò in apphcandis iis nobis L* qua? natura quidem funt frigida, fed per accidens calida, duo ha?c contingere eft neceffc,& vt accjuifititius eorum calor pere at,& propria eorum tépericsjànoftra nihil immutata, frigida perftet Et quid miri,fi papaueris fuccus,mandragora,vcl cicu_* ta, vel fimilium aliquid, quauis cxlnbeatur calfada, paulò pòli: ^ euadunt frigidaf'cùm idem patiantur, ptifana,&lac,&far, de fluita Impanisi vbi in imbecillum ventrem dennffa,ab eo non fu cran^ Uiafemper tur.euomuntur enim non raro abundè frigida Er quod iis ma« fw-~J*i- his elhquódque Hippocrates notauit, pituita ipfa quanuis iam prtprtan '1 * f r . a. \ \ 30 vitrea, fuccus hr,atque ex cibis in ventre iam concoctis natamilulonu- H«worej enùs frigida tangentibus fentitur : neque id modo dum in ven- forj£reft,tre confiftit, fed poftquàmàvenis ipfis, purgantis cuiufpiam traétos m • A. J n. V F Dv f calefcere, medicamenti vi,elt detrada. tameth enim quam tenacusima H'p?cc. in eft,ac per vini ducitunattamen ne ipfa quidem tradus violen- cT[ /7/i'c1^ ^alfieri poteft. Quid igitur miri, fi etiam papaueris fuccus, 35 z.loc afe. quod natura? noftra? tam contrarium medicamétum cft,quàm cr /10.3. celerrimè rcfrigerctur,eriam fi calfadus fit exhibitus: refrige- ^* rcr autem vnà fecum de corpus f* quippe acquifititium calo- rem non feruat, propterea quòd natura frigidus eft. at quia eius fubftantia à nobis non alteratur, imo pouùsnos alterat, 40 de mui LIBER III. , . ^aiigct,filiere videturiuniorum medicorum vuigus, quòdignoratin 3o àm quali- nobis aliquando qualitàtem caloris intédi, aliquando fubftan- tatem non uam ems aUgCrj:tlim qUòd vtroque genere veteres calidius fa - dum animai dicant: quando etiam calidius fit,fiue calore eius intendas,fiue iubftànam,in qua prima confiftit,inaugeas. Fin- . , eenanque ex iis,qua; in animalis corpore continentur.fansrui-i5 Sic pueri & _i r 1 1 r • 1 a 1 • 1 ^ plM habét nem elle per le calidum,aut, li magis placet,rlauam bilem, reti calidi ù«* qua omnia ex accidenti effe calida : vtique quòd horum aliqua ^"^habeant partem, nùquid neceffe crit animai bifanàm calidius bentacrio- effe,vel quòd plus calidorum fuccorum fit fortitum, vel quòd rem. calidiores eos habeat quàm anteYnnhi piane ita videtur. Ad 40 eundem LIBER III. .'am quodpatitur,a!terum latet. Atnt,5 m'uce fi dui ilsiiiium 1ÌI1 lerrum admoueas, contrà magis pati, quàm fti derùt9 acreré t?bi videbuur:tametfi agit aliquid tum quoque:fed vis e ublJuntm . ° ,- ... p * . ■ ,L l r .. dxomen- lus neglignur pra exiguitate. Itaque de omnibus prorlus cibis, tjh:tèpera illud pronunciare non dubitemus,quod nonfolùà noftris cor^M? *i- *0 ponbus pati, fed etia agere aliqdin ea poffunt : iam vero Se e\cmea'mta0 quibufda, qua? piane fcilicet de luculenter videmus agere^qiiòd m,ltm * non tantum cibi fint,fed etiam medicamente: de laduca quidé ciborum tam cibus, quàm medicamentu frigidum eft ; eruca tam cibusommmtt* c^ medicamentu calidum. quòd fi caftoriamquoq; (patio con- 35 coquitur,erit id quoque fimul nutrimentum,fimul medicarne- tu in calidum. ad eundem modum, finapi de piper. Ex herbis qiioqii?,anethum,&rutà,r&origanu,&pu1cgiù, &calamin-c^Wf.^ the,& thymbra,& thymumrquippe ha?comnia,tum cibi,tum camemofi medicamenta calida funttprius enim quàm in fanguinem funt "/u',prtttf 40 mutata,dumfcilicet adhuc concoquùtur,medicam;ta: mutata '* F iiii «vero s% GALENI DE TEMPERAMENTIS vero in fanguinem,non vtique iam medicamcnta,fed nutrirne ta:fecunda nimirum nutriméti fignificatione, qua id fignifica- tur,quod nondum eft alimcntum,fed veluti alimcntum.Ergo , ficut de laduca paulò fuprà fecimus, cùm duos vétres, alterum iufto frigidiorem,akcrum iufto calidiorem finximus: ita nunc 5 quoque in omnibus iis qua? poteftate calida funt, proponamus eofdem ventres.Ergo eum qui frigidior iufto eft, quoad in eo continentur,ac concoquuntur omnes id genus herba?,c affici- unt,atque ad temperamenti a?quali#tatem reuocabunt, prodc- runtq; vt medicamenta:akerum vero qui calidus eft,inflamma io bunt,acmagnopercla?dent:atq, hasquidem alterationcsqua- litate fua inducentmam omnino percoda,& mutatale in fan- guinem iam verfa,naturahs in animali caloris fubftantiam au- obftm. gebunt,non qualitatem intendentln totum enim fiue frigidus fiue calidus poteftate cibus fit, pófteà quàm in fanguinem con- 15 uerfus eft,naturalem calorem fimiliter augebit : quoàd autem ad fanguinis formam tendit, needum piane fanguis eft reddi- tus, refrigerat, excalfacitve animai., medicamenti ritti. Sane o- mnis ha?c difceptatio ab vno principio pendet.quo magis fer- uandùid,memonac|tenendum perpetuo eft, cuilibet corpori *<* propriecaté quandam temperameli effe, qua? huic quidé natu- ra? fit confentiens, ab hac vero fitdilfentiens.tum fi quod con- ueniens fibi eft, in fuam naturam tranlìnutet, eo pado caloris fui fubftantiam augebit: fin ipfum fit mutatum,duoru alterum illi continget, vel vt calorem quendam conquirat, vtique fi id ZS " 1.. à quo mutatur,excalfacit:vel proprium calore amittat,fì id non Cap.iAio. ~jL • » • •• * 1 • r i- ft.fimpUc. calfacit. Liquet ìgiturex ns, quod ciulmodi omnia,excorum funt numero, qua? relata ad aliquid dicantunquum ad propri - etatem mutatis natura?,quicquid affumitur,vel nutrimenti,vel medicamenti,vel vtriufque ratione fbrtiatur. Verbi gratia,cicu- 3© ta ftiirno nutrimentum eft.-homini medicamentum.rurfus co- turnici veratrum nutrimentum eft: hominibus medicamentu. fiquidem coturnicum temperies adfimilare fibi veratrum po- teft, quod hominum temperies non poteftiErgo manifeftum ludidti deiam arbitrorfadum,quòdiudicium eius quod refpedu noftri $5 rebwi è prò calidum,frigiduni,humidùm,& ficcum dicitur,non ex iis,qu§ pmquopn cxtrinfecùs funt pofita:fed ex iis, quibus ipfi afficimur,certum mum:dem' n ' e r \. J • \ dC9pqpus exadumqj neri pofsit: atque ìdtanquam primum, ac maxime e$,èlògyn fit fpedandùm:deinde fi res cxigit,etiam quod ab externis pe- seta- tjtun j\jarrx fi euidens ad fenticndum, de clarus fit adhibiti me- 40 dicamenti LIBER III. €9 dicameti efTedus 3 huic reliquis notis omnibus pofthabitis ere- dendumifin debilis de obfcurus,aut etiam mixtus,aut vllam o- mnmo dubitaticnem fit exhibésrtum vtique ad extcrna omnia còferentes,de eoiudicandum:ac peq; horù quidem ad eaquas ^ lógiùs abfum,fed qua? ab ipfa qua?fit£ rei fubftatia funt defum- pta. Verbi gratia,fi oleum calidu eft,non id inde fpcdabitur,c|> glutinofum,aut pallidum, autkeue eft-.fed q> facile inflamatur: id nanq; erat illi calidu poteftate effe, q> celeriter in energia ca- cap.eMt* lidum mutatur. Ad eundem modum de incorporibus noftris, ipmpl.^ io non vtiq; idexpendédum,an craffarum partium, an tenuiurrì, fc2M#?^« aut humidù,aut le_ue, aut glutinofum, aut pallidù:(èd an calfa- ciat admotù.a?què vero an dulce fit,an aluù deiiciat,an fangui- nem,fi inftilletur,faciatin mixtione fluxilé : quippe ha?c quoq; luperuacua funt,cùm eftimatel:ceat,an calfaciat cùm adm.oue- 15 tur.Ergofinotabiliterid,valentercg faceret.quemadmodfipi- pcr,vtiq; clarum id procùlq; dubio effetmunc cùm minime va- lenter id pra?ftet,meritò in qua?ftionem venit. Multò vero ma- DeroF«(*ò gis derofaceo,& aceto dubitatur à mcdicis,atq; ambigitur,ca- *^ll'.1 * fidane ha?c,an frigida poteftate fint Agendum igitur id eft,vt/?«p/. 8.0 in omnibus qua? poteft ite ca'ida,frigida,humida,liccave dicù-Dc *&ò tur.exadasa'.iqms.claràfq; diferetionesinueniamus : ficut antèr^'I7.',cr' de energia he dictis tecimus. Porro ìncipiendu arbitror ab ns, Ub.upnpL qu£ euidétifàinia funt,quàdo in iis excrcitatus,facilècòfequetur ea,qua? minùs funt cuidentia. Ergo ftatim vt corpori hoc vel il a 5 lud medicamétù, cibùfve admouetur, expers efto omnis acqui fititii caloris vehementis,6c frigoris. Quam enim in fuperiori - CaUdufilm bus determinationéiniuunus, cu ficca & Inamida corpora di-$ >' C -A C • A" U• - fie.ritmex gnolceda propoluimus, eade nobis nuc quoq, in iis,qua? potè - phrAtur, ftate calda frigidàq; flint,non minùs ent vtihs.nam fiue potè- paiùattt 30 ftatcfrigidum,cùm id applicas,manifeftècalfacias: fiue calidu *C*M^ rcfrigeres,corpus primo occurfu quahtatis acquifitas, non eius, qua? propria eft rei admota?,fenfuafìicietur. Vt ergo admotc/ rei vera fynceraq; natura exploretur, tepidù quoad fieri maxi- n. a li • r v \ 1 ?^ Tepidapnt me poteft, efto : nec vllam extnnlecus notabilem alterano- qU£ ' ^ 35 nem valentiscaloris frigorifve ceperit. Acprima quidem ad- m* moti medicamenti pra?paratio talis efto./^Applicar ur autem, cùm eius vini cxploras,non cuilibet corporis arTcdui,fed fim- plicifsimo, & quoad fieri maxime poteft, fummo. Atfifum- mi quidem caloris affedioni admotum, frigoris fenfum exci 40 tet, erit profedò fic frigidum. pari modo fi frigido affedui appli- 7o GALENI DE TEMPERAMENTIS applicatum,calidù ftatim appareat,id quoq; crit calidu : fin vel calida? affcdioni calidù,velfrigida frigidù fentiatur, non eft £ illud calidù,hoc frigidù omnino pronuncics. Eft fnim aliquà- do fummi caloris affedus,qué nicefiocriter frigidù medicarne adeònonakerat,vtrefrigerando,défandoq; furnmù extrinfc- 5 cùs corpus,caloré intrò condudat,ac diffian vetet; indéq, affe- dum magis acccndat.Ita vero de fi quod frigido affedui admo uetur, nullum afferat calorem:Yidendu eft num id, cùm fit ali- quid mediocriter calidù,nihil egit in affedu qui fummi indigu it caloris.Ergo nec fic admoti medicaminisexploranda vis eli, io nec fi ex accidenti aliquid efficiat, non per fe. Iudicabis auté op ex accidenti aliquid facit, tum ex affedu ipfo, tum tepore: ex af fedii,fi is fimplex cft,& vnus:at à tempore determinabitur ìu « Cap.^Ub. diciù ad hunc modù. Quòd protinus vt admotù eft, calfacere, ^ ^ vd refrigerare manifeftè ccrnitur,id vtiq; de ex fe, de per fe ta- 15 le fuent.quod tempore id tacita fortafle ex ahquo accidenti huc eft adù.Veluti iuueni quadrati corporis,tetano e^ftatc media ìa- boranti,fngida liberaliter aflufa,caloris tepercuflum facit.Ca?- slue ulccretexu og aqua frigida per fe non calfaciat,ex primo eius occurfu addii H/p.patec:fenfum nanq; muehit frigoris. pra;tereà cutim quoad ei tQ| ^ * --' affùditur,fngefacit:tum calore, nec in omni corpore, nec dum affunditur,inudnt:imò tantù in iuuene quadrati corporis,& cu- llate media,de poftqà perfundendo eft ceffatù.iicut igitur fri- gida quibus incidit Jia e ilicò perfrigerat,fiue animata corpora funt, fiue non animata,fiuc calida,fiue frigida ; ita fi quod effet ^5 tépus,vel corporis uatura, vel affcdusvllus,in quo frigida pri- mo ftatim occurfu caloris fenfum inueheret, iurequa?n pollet, caifaccréne, an trigefacere per fe nata elfet : nunc aut cùm o- mnia tu animata.tum inanimata protinus,& perpetuò frigefi- cri ab ea cernamus:quibus aùt infitus calor, veluti fons quidam *° ignis in vifeenbus eft, his adhibita repercuffù aliquàdo caloris facitratioriabile arbitror ex accidenti, non per fe talia calface- Katio prs ditti aph. Hippocra- tis, eft aceruatus. fimuljppter frigidi circumftantis violentia in al- tùreccdiffimul exfuccisiftichabitisnutritur. Quippe vbi col ledus,nutrituscp calor ad fumma corporis violentìùs ruit,fit £- dem caloris repercuffus : indiciù vero ac documciitu,q> frigida haudqua^per fe calorem auxit.nam perfequidem curim per- 40 friserà* LIBER III. 7j frigerauit : frigus vero eius,denfitas,cV reditus caloris ad pro- fundum funt confecuti. Rurfus horum denfitatem quidem djfflatus prohibitio : reditum vero ad interiora,concodio, qui ifthic funt fuccorum,eft adfecuta. horum vero diffiatus pro- 5 hibitio, caloris colIigendi,fuccorum concodio, eiufdem gene- ran di fuit occafio. Porrò horum vtrumque natiui caloris fe- quitur audio. Ergo intcrcedétibus de mediis vtrifquc, frigida in animalis corpore,ca(ons aliquando excitat increméturn. per fe,nunquàm.fed non minùs eft quando calor ex accidenti per- 10 frigerat,vtiq; intercedete vacuanone,ficut perfidio phlegmo- nen. Cùm enim ex calida fluxione phlegmone confiftat, pro- pria quidé eius curatio,vacuatio luperuacui eli: vacuationi au- Morhi ex tem particule;,qua? per phlegmonen excalfada eft,omnino fu e rcpieuone cedit refrigerano. Ergo cùm duplex in iis,qua? phlegmone la curatuac* , & . ,- n^ r r -j ■ r & r atio3crcon 15 borant, particulis ariecius ht,vnus quidem in quanntatCjexfu tr^ apht peruacui natura? modum exeuntis abundantia:aker in qualità- n.Lb.i. te,qui ex caloris fpedatur ratione,fequitur prioris eorum cura- t!onem,etiam polterioris curatio:fiuntqj ex accidéti qua?'vacu- ant,calentis materia? remedia,& inflammationis parncularum xo refrigeratoria. Ergo tum ha?cdifcernereoportet,tum id agere, vt prò modo fimplicis affedus, etiam virium medicamenti in- ueniatur modus : verbi gratia, fi calidus in fummo afiedus fit, frigidù quoq; in fummo medicamentu paretunfin affedus à fu mo paulùm recedat,medicamétùquoq, à fummo paulùm de- 25 clinet.fi plus à fummo calore abfitaffedus,adportionem abfit àfummo frigore medicamen.Quippe fi aufpicatus à tali coie^ dura examen eorùfis: faciliùs propnam cuiufq; inuenias vim. Ad fummam enim in omni fìmphei affedu calido,quodcunq; adhibitu medicarne primo ftatim occurfu frigoris fenfum in- 3o tulit, id frigidù poteftate eft. ac multo profedò magis, fi poft primam cxhibitionétale perpetuò manet.Quòd fi calidum af- fidimi prorfus fanet,frigidum id ex necefsitatefuerit.adhibé- dum vero eft cùm exploratur, omnino tepidu, vt priùs teftati fumus. Vbi iam cognitù eft tale efle.deinde curationis caufa pe *, titur, rediùs frigidum fumiturmifi fi medicamen,fummi fit fri goris.morbus in fummo caloris non fit. Atq; ha?c quidem dif- fufiùs,tum in opere de medicamentis,tù curandi methodo tra- détur:ad pfens illud falté nouiffe oportet,fi quod calido,& firn plici affedui adhibitu medicamentfi,tù protinus, tu toto dein- 40 ccps tepore frigoris fenfu, acfacilioristolerantie,, iuuamenticg labo 72, GALENIDE TEMPERAMENTIS laboranti affért,id frigidù ncceflariò eft : taetfi in aliis nonuncj videatur calidù^Deprehendetur enim in illis,fi dihgéter explo r retur,nò vtiqj per fe,fed ex accidéti excalfaccre.cùm per fe di- cimus, velpnmù, vel nullo intercedente medio,omnibus eiuf- modi verbis,idé poteftate fignificamus. In quibus omnibus le- 5 dorem,in opere de medicamentis,proprùs exéplis exercitabi- Epdogus. mus.Nunc recenfitis iis,qua? ante iam dixi,propofito libro co- modum imponere finetentabo. Cùm nanq; calidu corpus mul tifarià dicatur^nam SC cj> fummà eiufmodi habet in fe qualita- tem,ipfum fcilicet dcmentù:& q> propter eiufmodi qualitate *<> pollenté, nome eft fortitù:adIi£C quod collatù ad aliud dicitur, vel ad id quod mediocre eiufdem fit generis, vel quicquid Ibis tulerit)fic de quod poteftate calidu elt,energia vero nondù di- ci poteft,intelligi,probanq; multis modis oportet. Q^ò vtique minùs redè fi quid nò ftatim inflàmatur, id aliqui ne vt ad nos 15 quidé effe calidu poteftate putant. Nani fiue facile còcoquitur, de citò nutrit,erit vt ad nos calidu:fine admotù veluti medica- mentù,calfacit,ent id quoq,-, vt ad hominem poteftate calidu. Sicnimirù &perfingulas animalis fpecies,ipfum poteftate ca- lidù,fiue eft vt medicamentum,fiue vt nutnmentù, ad illud ta* zo tùm animai collatù dicitur. eft enim ex iis, quej ad aliquid refe- runtur,quicquid poteftate dicitur.quare de probatio quejjppria eft,meliorvtiq; eft,q, qua? ab externo peritur. Propria vero eft vna in lìnguhs, vtiq-, fi celeriter tale fieri appareat, quale id effe poteftate diximus. Eft enim poteftate ignis, quicquid celeriter x5 in ignem vertitunpoteftate vero calidu, vt ad hominem (eft ex fpeciebus eorum,qua? ex eo quod in ipfis pra?pollet,dicuntur) quicquid nomini applicatimi, naturalis eius caloris vel qualita- tem auget,vel fubftantiam. Eadem mihi de de ajns celeri dida velim,qua?cùque fcilicet poteftate frigida, vel ficca,vel humida 3° dicuntunquum ha?cquoq; partim veluti ad ipfa elementa.par- 1 m veluti ad ea,qua? ex pra?pollente funt nominata,tum ìntel- ligi,tum explorari,tum doceri conueniat.Patet vero eum quo- q; qui iudicat, tadum, omnis acquifititii caloris de frigoris ex- pertem effe debere, ficuti de medicamétis ipfis priùs eft didu.55 Tertii de virimi libri de Temperamentis finis, ThomaLinacro Anglo interprete. 73 Claudij Galeni Pergameni DE INAEQVALI INTEMPERIE, THOMA LINACRO ANGLO IN- TERPRETE, LIBER. IO Na?qualis intemperies alias in toto animalis corpore fit.veluti in ea hydropis fpecie,quam Grexi aWorwgK* vocant: & febribus iis,quas iidé Epialas appellant:feréq; reliquis omnibus,ex- /^ j^*, ceptis quas hedicas nominant. Incidit auté de phiegma- in vnaquahbet parte, qufiea vel intumuit, vel "*»terti* phlegmone,gangra?na,eryfipelate,cacróveeft arreda. Hucp- rlj^ tinet de qui elephas dicitur,& phagedqna,& herpes. veru ha?c Bpkle po- 15 omnia cum Aimone confiftunt. Abfque auté materia? affluxu/federe* folis partiunvqualitanbus akerandis,in^quales intemperies fi- JH\1'^ ril tint.vtiq; refngeratis iis, aut deuftis, aut im modicè exercitatis, et iniqua- aut fenatis,aut aliquid id genus pafsis.lam ex iis,qu^ foris cor-*"cwwmf- porioccurrùt,ina?qualis intéperiesgignitur, dum id■velfrigc-t^^?w xo ftt,vel calefit, velficcatur,vel humedù redditur. quippe he firn paterna- plices intemperies funt,veluti in iis,qua? detéperamentis fen-'w^g/we pfimus, eft monftratù;compofita? ex iis alia? quatuorfunt,quù 1^t)'ar*e corpus vel calefit fimul de ficcatur,vel calefit fimul de humeda mtqualis tur,vel refrigeratur fimul de ficcefcit,vd refrigeratur pariter de ut *qualis9 1 « madefeit. Q uòd autem eiufmodi intemperies ab a?qualibus eo !'Tex e ' n^ •^" * rr • 1 Uelcompo- diftét, q> in omnibus inteperanter aftedi corporis partibus x-pta. qualiter nbn infint,id clarèliqùet.Ergo quis fit omnis inarqua- wéperies iis intéperatura? veneranda? modus, in propofito libello ftatu- m*1uatu tu elt ex equi. Admonedi aute tumus,quo clarior nobis omnis quid. j0 dilputatiofit, de omnibus corporis particulis, principio à ma- ximis fumpto,qua? fcilicet ne vulgo quidem funt ignote^. Siqui- dem manus,& pedes,' de ventré,& thoracé,& caput nemo eft qui ignorat.Diuidamus afit earum rurfus vnamquanqj in prò- Maxime ximas fui,qua? irtscn^ Gra?cè dicuntur,particulas. Verbi gratia, P*rteS eor it crusin femur,tibiam,& pedem.Item totum brachiumrin bra- ^ls ** 5) ' r / ^ ' Hicmanus, cnium,cubitu,oclummamanu.iamlummg manusipuuspro brachium pria? particule; iunt catpusìfxi'm^'mop,de digiti. Digitorum ve- iotu:pes9 roparticula?funr,offa, chartilago,ligamentum,arteria,vena,™"' c4~ niembrana,caro,tendo,vnguis,eutis,adeps.Has autem diuifìf 4ofeinahamfpeciemnon eft; fed funt fimilares acprime^, exce- G ptis TcnJonem ex neruo 74 GAL. DE INAEQVALI INTEMP. ptis tamen arteriis de venis.ha? nanque ex fibris de mcmbranis ct funtcondita?,vclutiintradanda?difiedionis ratione eft tradi- ligamcnto tu. Quinetià còplura effe fpatia inter ipfas prinias de fimilarcs "^ particulas,atq,- iis etiam plura maioraminoraque inter ipfas in- ùmufaù Ah umentalcs de compofitas : aliqua verò&: in vna qualibetfi- j rum. milari particula,veluti offe cutéque:h^c quoq; omnia in iis,qug de adminiftradis diffedionibus lcnpfimus,funtjpdita. Ac quas mollia quidé funt corpora, ea quònià (ibi inuicem incumbunt, interpolila fpatia latere conlpedum faciunt.que; dura ficcaque funt.in iis cernere fpatia licet, ficutiofsiumcauernulas. conti- io Ub.i.wpi nent li? naturaliter multum in fefe humoris,huiùfq; crafsi de al lorumgcae \y{jn jd comparati vt offanutriat. Qua? in cute foramina funt, ratione9ey l r • •• 1 i.fan.tué- ea qua ratione nant,inns qua? de temperamentis pra?cepimus, d*. eft didù.atq; ha?c monuifie neceffanù erat clantatis caufa eo- ,4,rum qua? à nobis deinceps flint dicenda. Deinequaliveròin- T* Corpushc * ' ,^ r r - 5 prò patte teperic nunc agendu,tumqua?nam eius natura lit^ tu quot eius aliqua flu- generandi modi. Ergo q^ in omnibus particulis corporis quod xmc ten- fluxione eft affedum, vnica temperies non fit, priùs eft didu. verùm ìdcommune omnis infemperaméti ina?qualis cft.diffe- Phlegmo" rétia? eiusjpfam corporum affedorum fequùtur natm a : quum to nes&nera- aliter fimplex caro, aliter vniuerfus mufculus impari tempera- tt0' mento fit affedus. quippe calida fluxio,vbi in mufculum pi o- cubuit,pnmùm maiores arterie, vcna?queopplentur,ac diften- duntur ab iis minores : atque ita res procedit,donec ad mini- mas fit peruentum. in iis vbi valenter impada fluxio eft, nec rS ampliùs contineri poteft,partim eius per ipfarum ora, partim vartkul* per tunicas, collanina foràs tranlmittitur : tum vero fpatia ipfa omnes par vacua,qua? inter prima funt corpora, fluxione implentur. Sic ma!uab omn*a aD humore,omniq; ex parte incalefcunt,ac perfundun- ea Ixdun- tur.ea funt nerui,ligamenta,membrana?,caro ipfa: antique he_c 5° tur,fcdin- arterie^ vena?:que, fcilicet de prima? de premer estera vano do **U4 tcr* loreafficiùtur.c^ppeintenùsàfluxionetuexcalfiùtjtùdiftcìidù Caufcdolo tur,ac diuellùtur.extenùs nò moexcalfiùt,fed etia premùcur ac risuarU. degrauatur.rcliqugparticul^ali^còprimédofolù vel incalefcé- do,ali? vtroq; genere laboràt : appellaturq; morbus ipfe phle- 35 gmone.cftaùtina?qualisintépenesmufculi:feruetenimiaqui ìneoeftfàguis.isfecùexcalfacitprimu quidé ac maxime arteri arù,& venarù tunicas : mox vero omnia que; extra has funt,^- bus fcilicet circunfunditur • Ita duoru alterù neceflc eft fequi, vt fi fluxio vicerit, corruptio fequatur vidorum corporum : 4° fin LIB E R. j e fin fluxio fit vida,vt mufculi ad naturale ftatum redeant. Efto tfuxioishu igitur priùs yida fluxio, (rediùs enim àmelionbus incipitur ) iw^lim duplex hic incidit curatiòis genus:quòd vd digeretur quicqd r™pi~ ciente hic humida, illic ficca fubftantia. Ex vulnerando, de bu^.^lc 1 1 « 1 1 1 11 • gmomsfuc 35 erodendo,cY tendendo^ premendo,& conuellendo, vmtatecedétiscm ipfa foluenda. Ergo fi calor fanguinis in particula, qua? phle f4m gmonc laborat, mitis eft,tumqui in toto animalis eft corpore mediocriter attemperatus , non facile vnà cum affiida parti- cula calefit: fin vd ìllè feruct vehcmentiùs, vel qui per totum 40 fpargitur animai, biliofus eft, ilicò totus ad calorem vertitur: G ii multò 7s GALE. DE INAEQVALI INTEMP. mulrò vero magis ficubiambo còcurrùt,vt de qui in phlegmo- ne habetur,admodùm calidus fit: & qui in toto eft animante, biliolùs.Porrò calefit primum qui inarteriiseft fanguis: quòd fcilicet is tum natura calidior,tùverò magis fpirituofus fit. poli: hunc verò,etiam qui ip venis eft.quòd fi propinqua vifcen, cui S plurimus fitfanguis,obfeffaphlcgmoneparticulafueiit:iamce lenùs cum hoc vruuerfus qui in animali eft fanguis, calore afficitur. Vnoque verbo,quicquid ex facili alterabile eft, aut ca lidum natuià,idà quouis calefaciente primum excaltìt.non le- cùs de ab eo quod fngefacit,quicquid facile alteratu eft,vel na- io tura frigidum,id pnmum refrigeratur. Acpromptus quidem ad alterandum fpintus eft,vtpote ex tenuiGimis conftans par- tibus. Calidifsima natura meritò elt flaua bilis: at fiigidifsim.a pituita eft. Reliquorum humorum ianguis, poft flauam bilem maxime eft calidus : ficut nigrabilis poft piantana eft frigida. 15 Quinetiam alteratur flaua biliv lem momento,ex quouis in ea agente : nigra a?grè alterafcit. In fumma,quicquid tenuium eft omnis(nb partium,id promptè akeratur-.contrà cui craffa? funt partes,a?- /toa^-grè.Itanecelle eft mulnfaria? phlegmonis alterationes incidat, u ^^5?pl0pterea qUòd multifariàm affeda funt corpora. Principio na- ^O trofia atte-V t 1 . r ■f rutur,rap. qLie iuccus q, phlegmonem excitat,magis minulue calidus eft; x./m.feb. deinde lùcci putrefadio,pro ipfius natura refpondet,nò mini- ,. „ mum certe, prout is magis minùfve eft impactus. quippe qua; bumotu PC1 fpitatu carent,celeriùs putrefeunt, veluti in externis accidit decelera- omnibus:ca?terùm quum calida temperie funt de humida,tum ^S **«• vtique potifsimùm.iam ipfa phlegmone laboras particula,vcl Vi'Mmaiptopè,vd longèfita eft à multi fanguinis vifcenbus : totùfquc ufagumst fanguis vel bihofuseft, vel melancholicus, vel pituitofus, vel cor cr ^e-{pintuofus:atque hac omnia magis minùlque. Quare ncceflc eftmukiformes fieri akerationcs,fiue alterum atteri fit collatù, 50 fiue idem fibi. Fiunt ha? omnes ina?quales corporis intempe- ries,maximè quidem infiammato eo qui in phlegmong eft fan guine:deinde eo qui in vifceribus habetur de córde.atque huius maxime eo qui in finiftro eius finu eft. In quem (ficut in opere de vfurpandis manu diffedionibus eft didum)lì viuo etiam a- $5 nimante,nec adhuc febre tentato,demitterc digitù velis,vehe- Uemm i «inènufsimum deprchendescalorem.Quo magis verifimileeft deWupUl- i ^. d fuum. VD1 totum corpus pra?ter naturam ìncalelcit, hunc maxime fi- num ad fummum peruenire caloris ; quippe quum tenuifsimu maximéque fpintuofum fanguinem habeat, ac moucaturper- 40 pctuò. L I B p R. yy pctuò.Ca?terùm in febribus id genus omnibus ] calefit quidem fanguis aliquando vniuerfus,quicunque non naturalem ìllu ca- lorem,quiex humoris putrefcétia efiobortus,còcepit:nonta-Hocr/effl prò natura? modo fe habent,mutuò fe offenderentrvtpote qua?C* fic quidem temperamentis difsideant: caro naque calida par- ticula eft,os frigidum. ca?terùm tam harum partium quàm re-Afer4f^ 3^ liquarum omnium indoIésina?qua!itas eft, modi exceffus me- parua^ji rito. Sic naque neque aer qui nos ambit,priùs offendit, quàm wtow' ad immodicum calorem fngufve eft immutatus. cuius alioqui qua? in medio funt differenrias,tametfinumerofas, ac manife- ftum exccffìun inter fe habentes, citra noxam fentimus. Ex iis 40 ergo fortafle nec illud durius dici vidcatur, quod Hippocrates G ni alicubi 7g GALE. DE INAEQVALI INTEMP. wort^ °*alicubi ait,omnem morbum vlcus effe. quippe vlcus vnitatis mmsulcus n .. .r j • \ i r • n j Hippotra-eft diuiho. immodxus vero calor,ac trigus proxime acccdunt, ti. vt viutatcm foluant : plurimus quidem calor,dum fegregat ac Yllj"%? incidit fubftantia? continuitatem: fummum vero fngus,tum fti dlmtiud-pando,tum introrfus pariter trudédo,qua?dam expnmit,qua?- 5 lendo /o/uit dam quaffat. Atque hunc quifpiam immodici caloris ac fngo- conmuum. ns termuium ftatuens,fortafle non incommodè fentiat. Seu ve U.ì.finpL io iSy feu alius immodici exceffus terminus eft,certè confiftere omnem irnmoderatù excelfum in habkudine ad aliquid, iam liquet.non enim pari ratione à calidis frigidilq; afficitur omne io corpus, indéque fit, vt aliqua animalium conuenientes inter fe fuccos habeant : aliqua non folùm non conuenientes, fed eti- am qui fe mutuò corrumpant : veluti homo atque vipera,quo- mturiquotum vtriufque faliua alteri eft pernicics. Ita vtique de icorpium rundam a-necaueris,!] ieiunusilli infpueris. At non homo hoiiiiné mor- 15 mmjiium r{ì n]terimit,nec vipera viperam, nec afpis afpidem. fiquidem contram a r \ a. ■ A ' n. a " quod limile elt,id congruum amicumquc elt: quod cotranum eft,inimicum ac noxium. Augetur enim quidque ac nutritur à fimilibus.perimiturac corrumpitur àdifsimilibus.Itaq;etiam fanitatis tutela, per fimilia perfickur : morborum fublatio,per LO contraria, verùm de iis alius eftlermo Hcdicam vero febrem qua? iam habitum corporis occupauit, minime fentit qui ea la- borat. Rdiquarum febrium nulla eft qua? non à laborante fen- tiatur:fed alia? magis, alia? minùs a?grotantifunt graues.funt ex iis de qua? rigorem ingerant:fit enim id quoque fymptoma,ve- XS Rìgorisau\uti alia multa,ab inacquali ìntemperie-Rationem tamen gene- óTfel.Z.™^1 euis *n propolko libro tradere non eft,priufquam de na- 5./>mp.cr turalibus facultatibus demonftratum fuent,quot ha? qualéfque alibi puf fint,tum quid agere qua?q; fit nata, verùm in libris de fy mpto- 'm matù caufis de omnibus agetur. Sed reuertor ad ina?quahs in- $0 temperamenti differétias.Nam quemadmodùm ex phlegmo- nefebris nafcatur, tum quòd phlegmone omnis ac febriso- *1u/S. mnls Pmer nedicas, ex morbis fint.quibus ina?quah\ fit in- etti: a» tem pcnes:didù iam eft.Porrò accendifebré de citra phlegmo- psmorb. nen ex folis humoribus putrefcentibus hcet.neque enim ea fo- iS lùm qua? inculcata flint,& perfpiratu prohibita,putrefcunt, (veruni celeriter ea,maximéque ) ca?terùm putrefcunt de alia muka,qua? putredini funt opportuna, dicetur vero de horum opportunitate alio loco. Iam alio quoque genere ina?quahs ori- ri intemperies in toto corpore poteft ; modo fuligmofo vapore 40 detento: LIBER. 79 detento : modo exercitationibus de plufculis labo:ibus calore adaudo:modò ab ira,quù fanguis immoderatiùs fcruet.modò ex deuftione quauis externa incalefcit.Porrò quòd etiam in his omnibus febnbus,non fecùs quàm in phlegmonis fuprà eft di- 5 dum,tum prò viribus eftèdricis cauf^,tum prò corporis ipfius ?^m4' affedu,alù magis febricitcnt,alii minùs,alii haudquaqua,aper- parano,™* tum effe arbitror.a?què vero &C quòd intemperies ipfa nònun- ximapan quam fpirituofam tantum inuadit fubftantiam, nonnunquam *ftzcmf* • r r i -i ^ i • n ii , Monismo*' ìplos etiam luccos,clarum id quoque reor. Scd hcc minus illud boru9cap. *£» quòd omnibus huiufmodi febribus fi traxcrint, hedica fuper- ^ •&» fà. uenict. Iamq; fermo nofter propemodùm ofìédit, ina?qualem a/;I,cr! \ " Y A va e- j' r i /i- z'f€b- hac intemperiem aliquando ex calida,fngidave lubltana,qua? c*p. io .et in particulam aliqua influat,accidere : veluti in hisfiebat,quos uMi feb. phlegmone infeftat.Sa?pe non ita,fed ipfa corporis temperie in lmePertcj 25 qualitate mutata: tum quòd akerantium eam, qua?dam onum f0uqualità liabeantab ipfocorpore,qua?dam extrinfecus:vtique quum ex frMrf m«te putredine tantum aliqua,Yel phlegmone excitaturfebris.abi r'4tr h pfo corporerquum ab vftionc vel exercitatione,extnnfecùs.Di rantes ex- cctur autem & de hisfufiùsin morborum caulìs. Tanquam au tema9'm- *o tem ex deuftione accenditurfebris, alterato videlicet corporis crrB*! temperamento.itidem nonnulii fa?pe ex frigore refrigerati to- to corpore vehementer funt:aliqui vero etiam perierunt. Jam quòd hi omnes etiam doleant,ne id quidem latent. Porrò do- lent &qui ex rigore ingenti vehementer pe rfrigerati,celeriter H0C4(f e, * 5 (efe excalfacere propcrarunt: multique eorum quum fubito ac nem li. iz,J fimul manusigni admouerunt, ingentem circa vnguium radi^ofl. ceni fentiunt dolorem.Et quifquam quum tam Iuculenter vide atintemperiem ina?qualem doloris effe caufam : etia deinter- nis dolonbus dubitet,aut miretur,quo pado citra phlegmone 3° fubinde vel laxiore inteftino,quod colon Greci vocant,vel dé- tibus,vel aliaquauis particulahomines doleàtf* Nam ncque ta netóre lium vllum mirabile eft,nec quemadmodùm fimul rigeant de «>/*'«> M. febricitent a?grotantium aliqui.quippe fi pituitofus fuccus qui lun*r9 frigidus eft,quemque Praxagoras vitreum appellar, de amara 35 bilis qua? calida eft, fimul abundent, acper fcnfibilia membra moueatur: nihil miri eft vtrunqucà cubante pari modo fentiri. heque enim fi hominem fub fole feruido ftatuas,& aquam i'ii frigidam infundas ,fieri poteft,vt non fimul de à fole calorem, & ab aqua frigus fentiat. verùm hoc cafu ambo extrinfecus 4° funt,nccparuisportionibusincidunt:in febribusverò,quas E- pialas 8o GAL. DE INAEQVALI INTEMP, calor et ri pialas vocant,tum ab interno, tum exiguis portionibus ; eoqj gorpmul vniuerfum corpus ambo fentirc vidctur. quum enim tenuifsi- '" mnt mis portiunculis afperfum per corpus tum calidum fit,tum fri- parte per gidum: nullam fenlìlem alterius portiunculam ita paruam de- zpialas, fumaSjin qua non alterum fit comprehenfum. In ipfa tamé ac- 5 ca. s./i.i. cefsjoms inuafione,ahcjui febricitantium tum rigent, tum vero in acceco- febncitant tum ambo fentiunt, frigus immodicum de calorem nibusfebri vnà:vcrùm non eodem loco, quippe quum pofsint qua? excal- umcaloret fat\x funt partes,manifeftèà refngeratis difcernere. nam intus pigu* w . . r r r ■ -i pambusdi & in ìpns viicenbus calorem lennunt :inexternis partibus v- *o uerftsS niuerlìs,frigus. Tale sperpetua? febres funt, de qua? Grarcè Li* infebreu pyr^ Vocantur.pra?tereàquoddam ardentiù fcbrium pernici- pynaetarrJ r . "1 . . t dentii qua- olum genus. Q^uod igitur in his,, maionbus portionibus acci- damfpecic9 dit, hoc in Epialis contingit mmutis. Ina?qualis nanque eft & ™terna{emhavuin tcbriumintempenes.fednec minùsrehquarù omnium, ic per uritn- . . T . 1 ' 1 tur.exter- exceptis tamen hedicis. Quin etiam iis qui rigent,nec tamen re rt4/VigeMt.bricitàt,in^quale inréperamentum eft: rarùtamen eft ìdfym- KJgor hne ptoma# ca?teiùni ìncidit.tum mulienbus,tum quibufdaahqua- febre quan[, . . , , r rr * * do9 cap.6.do vlrls l^ebet autem omnino deles prarcelsilie vita : aut certe U.z.feb. et ciborum copia longiore Ipatio homo fumpfiffe:ex quibus tar- zo h.yjymp. dus,frigidus,crudus,& pituitofus nafcatur iuccm:qualem fcili- cet Pi axagoras vitreum exiftimat. Porrò antiquitus nemo Cvt videtur)ita eft affedus,vt qui nec adeò ociofi, nec in vidus fa- turitate viuerent-Indéque raduni eft,vt fcripferint antiqui me- fcbrcigno dici,rigorifebréneceflariòfuperuenire. Verùtamétùnos ipfi, LS tusprifcis» tum alii ìuniorum medicotum non pauci, fa?penumero vidi- W,j.f>jBp.musrigorem , quem nulla fecuta fit febris. Porrò componitur ex hac intempene,cV ea que. febncitantium eft, Epialus : appel Epialus. lo ita febrem illam,cui ambo femper accidunt : at in qua rigor quidé pra?cedit, febris fequitur, veluti in tertianis de quartanis, 5° hancEpialum non voco. Ita ex duplici ina?quali intemperie Epialus componitur : etiam alia- febres» premer hedicas, ferèo- mnes. Simili genere qparticula? alicuius cu tumore morbi funt, hi quoque omnes pennde ac phlegmone,cum ìnteniperamen- Ubro dc to inacquali confiftunt, Canccr,Eryfipelas,Carbuneulus,Her-1° tumoribus pcs,tumor,Phageda?na,Gangr£na quippe communeiis omni- pr*tcrn*-bus eft,vt ex fluxionehumorum fint orta Difsidétin eo,quòd ahi ex pituitofo, ahi ex biliofo vel meLmchohco fucco, ahi ex fanguine vel calido, vel tenui,vcl bulliente,vel frigido,vel ci af- fo, vel alio quopiam genere affedo fiat, declarabitur enim alio 4° loco de ltber: *x loco de horurn membratim differentia diligenter. Qjicdad propofium difceptationcm pertinet, hcc tatum dixifle abundè eft,quòd qualifcunque eft fluxio,eadem ratione quenque pra?di- dorù aft eduù creat, qua priùs ex calida de fanguinea phlegmo- ■5 nen gigni monftrauiTnus. Sedno minùs etia fimilarium,ac firn* .. OD / ... ■ r \ n • r plicium,prirnoiumq| in ns corporum lingua* tic ahuxióne af* Vi.:fcda,?d insequalemintempcrieni deuenient.Cafterùm extrin- fecus prò rheumatis ratione calfada,refrigerata, fiecata.vel hu- medata : penitùs dC in pròfundo nondù fimiliter affeda. Quòd Aitcrdt\Q \°c^ fi tota per tota mutata akeraiaque fint ; fiunt quidem ilicò, - quando m~ à dolore libera.in difficilùtamenficconftitntafunt - *>&£, ftatu. Ha?c prknouiflehrc qui opus de rnedi- ? '■' C camentis funt percepturi,& poftid niedendi methodum,abundè mihi fatis videtur. - ;- ^ ♦>-• Galeni de Inacquali intemperie libri,Tho- 7 . maLinacroAnglointerprete,Finis. H CD INDEX DVOBVS NVMERIS DISTINCTVS, QJ/OKVH PfUOR PAGiNAM,PQSTBIUOR. vcrfum indieac. ABfctffuwneofiderdtio fe cundum partes corpo» ris 7\.1 Abfceffus qui optimut 75.9 Abfceffus ex fluxione 73.1$ Abfcepio in uentrem q»£ opti' ma 75II AxtZanaUduanpigdu 69.18 Acoronadidum fs1} Ai% effe quid 11.17 ACiu effe aliquid fenfu iudice- tur 35 14 A i3» alìdu9ta!hi iudiatur:} 1, z-2 At?w e//è rtiigM*4 guoroodo co- gnopitur 31.3 Actuejfe9perpfluejfe 54.13 A%us& potétia, wtie Calidum adu A deps bumidifiima % *.j8 Adeps unde $8.13 A.il Animai quomo do alidii 1.19 Anwwf idem,contrarUpmul dia defequomodopatitur 11.11 Animai item quomodo alidum n.31 Animala à ueterlbus quomodò alida cr humida ut 4 Anòifctf optane haiere abope- rationibus iudiatur 15 io Animaku propria quomodò in- funi 54.14 Animiti ^re a/ùfam cr fc«mi- Jmim ab antiquii i5 35 Animdiii collatióes ìterfc 25.10 Annitpaperfeifhminda 7.13 Anni*1 citato; cr humidus pepi- lens 9.8 Apofkma9uide Abfceflm. Aqua frigida per fe non calfi- cit 70.19 Aqua per fe frigida 9 per aai- dens e ani a 61 \ Aquaintercus efl morbus frip- dus erbunudus 6.1 Arcbimcdes urétibus fpcailis e 5 bufiti b opti triremes 58.14 Ariftotelis iaus de frigido per fe9 ZT per aeddens 61.39 Arteriarum natura 1333 Arterkru tunici quales 141 Arterii quibus cop opti 74.» A#Mff writf 3 «omoiò o/tru - dit 61.10 Atra bilis9fix fanguinis 37.15 Audaces Galli quare 46.15 Audacia indicat plurimìi caloris in corde. 4S-3 Auftrino flatu omnia fàcile pu- trefece 9.38 Autummniftmf 7-Ji Awfwiwgtwre morbipr £.J9 Autumnus no eft abfoluto fcrm* nefr.gdus cr fi«M 7 • 4 o BAltieu dulàs aqu* afidi crbumefat l'7. Balneari! aer qualis 34.7 Bilis /ì<«(4 «Wiof /4g«ie 17.16 Bilem aaruantia 4831 Bcfc calidifiim* 76< !3 Bilis flaua fiidlè alwranir 7 6 1J Biiis a ie core quibufda tota, con* fluii ad ieiunum 48.7 Bilis meatus * l'ecore aductricu- lum quibufdam geminus 9alijt unicus 47*37 Bilis nigraigrè alterafat 76.17 Bifo atra frigida pop pituitam 75.15 Bitumen calidum 5518 Bitumen quare calidum poi c;h- t: 63.IO Borea* frigdus & ficcus 1.18 Bore* flatetomniaimputria du- rant 9.3 ff Borei* itépigdus etficcu'Mdc Brutatéperata quomodò i{.8 CAcocbymia unde 60.3 £ Calamynthi natura 0737 Calidum duobus modis 11.9 Calidum)pigidum,pccum9 humi- dum duobus modis 1141 Calidi,pigidi9ficà9humidiiudida undefumenda 68.34 Calidumypigidum9fita- fot INDEX.' fìiisfolus eft ùtdex 35.18 Calidus cr ficcus eft abundè hir- •tus 51.28 Calidas regioneshabitantium na tura 4^.17 Color puerorum qualis 3337 Caloris puerorum crflorentium cpiniones, cr utrinq^ rationes 19.18 Calorflorentium qualis 33.38 Calor puerorum cr florentium idem 35.7 Caloris puerorum er florentium fententia Galeni V"'1^ Calor puerorum cr florentium taftuiudicatur 31.30 Calores in hdie diuerfi 2 6.2 5 Color augetur cr fecudu qualità té9crfcfìmfubftatia 66.31 Calor naturalis no eft idem cum aduentitio 10.30 Calor naturalis medicaméto uti- tur ut alimento 56.21 Calori di an fuccedat ficdtas 5 2. Calor intus quo augetur (25 peracddens 70.3 3 Calor intrò retrufus quomodo ro boratur 70.3 7 Calor immodicus foluit unitatem 78.3 Caluatota offea eft 4 ì> 19 Caluitium quibus 43 3 5 Caluitiumunde 49.8 Caluitium non eft pgnum totius corporis pcd 44x7 Caluefcunt bomines a fyncipits 44'jo Cacercìi ìtéperieUquali 80.35 Cancri unde 60.40 Canefciithoies a tpibus 4410 Canities quibus 44.22 Canis bominepccior \1.30 Canis borita* i$m$ Canis rabidi ft>um& quomodo of- fènda 61.9 Cani conuenittUt pt mitifiìmus cr fòrtipimus 12.18 Canon ftxtua Volydeti 22.52 Cantharis uepcacxulcerat 61.11 Cantharis afligita, corpori pro- dep 3aliàs ófficìt 62.13 Capittorum generatìo 41.3 0 CapiUifubruffi quare 43 •z* Cdptflt ntgri er ruflì rffcdfr fe- peramento debent 43.2 4 Cdpifli flwire cj'tò crefcunt, cr modicè crafii 43«17 Gfpiffr do/ore; culpa fui aut uè tris 491 Caro pitta recèns idita,eft pn- humida z7-33 Carbticuliunde $.i,CT 60.40 Carbunculi quo temporis ft&tu, er eorum ortus 9.27 ' Carbunculus cum intemperie in- 1 quali 80.35 Carnis plures fpecies 3 5.3 9 Ciro qui uifcerum propria fub- ftantia 36.1 Caro calida 23.22 Ciro humidior cute 24.8 Ciro po/fc irf/pè humidifi. 35.38 Cirnw mediocrità* unde 23.1 Carniumrecèns iditorum coUa- tio 27.28 Carnofi9uidé Corpulenti. Chartilaoppca xi.i8,er 25.36 Cbartilaoinisnatura 37.5 Cijfonwn ewr afùfem S 5 «T4 Cijforiwm ^734 Cepa9uide SinapL Cerebri corpus proxìmum adipi humiditatis ratione 36.5 Cerebrum humidius ftinali me- dulla 24.10 Cerebri iqualis pgnum 49.5 Cerebru fpinali medulla calidius Cr humidius 36.12 Cereori /r/grii er .foorodi /?£«* 4^.6 Cerebri abf ce f\us qui boni cr qui mali 7S-H Chalcitis alida 55.22 Cbironiaunde] 6*m Cbondrofyndepninaturd 23.32 er 37*8 Cibus quiuis fiftus fanguis calo- remnatiuumaugt 68.15 Cito* ownis er patt'rwr ì corpo- rea in idagprepotep 66.15 Cib9ligno uiridicoparatur 59.13 C/ti er medicamento quomodo probantur 69.1*. > Cibuspigidus cr humidus ratio- nem medicamenti CT nutrime- ti habet **.*$ Cibus onmis9fiuc calidus, fiue hu midus poteftktejno habet ratio- nem medicamenti fanguis fa- fìus 68.14 Cibus domeconcoquituwmedica- menti rationem habet 67.40 Cibus quoad téditad fanguis fir ma,alfidt9uel reftigrat medi- camenti ritu 68,17 aborti du cocoqutitur9 cr posìq concetti funt9cottatio 68.8 Cicuta,ftigda 64.24^ 65.9 Cicuta curftigda 5 5.16 Cicutapurno nutrimentu3 cr ho mini mediamentum 68.30 Cottatioes quo peri debet 3 2.30 Confuetudo naturi rationemha bet 37.3°, Cofuetudo dcqptitia natura 38.33 Contraria in eodem effenonpof- funt 331 Cotraria de eodem quo 11.21 Cotraria in eodem^quo 14.19 Contraria inimica 78,18 Contraria fimul fentiuntur quo- modo 79-3r« Cotrarietas quo iudiatur 63.1 Cor alidifiimu oìm partiti 24.5 Confo uentriculus finifkr cali- difiimus 76-34 Cor minùs cute durum 24.5 Cor humidius cute 24.7 Cordisaro citeris particulis a lidior 36.13 Cordis caro fimplicis naturi non eft 36.3 o Cornu ficcum iz.20 Corpus afpdtur trifiriàm 14.13 Corpusalidu multifiria 72.8 Corpus calficiétia quomodo al- ficiunt 61.3/^ Corpora unde conflato 1.16 Corporum mtlationes 15.33 Corpora qui pugnat faterfe, ne *:ceffe eft agere cr pati 65.12 Corpora alia ab elementis quo qualitatibuspottent 18.10 Corpis quatuor fiatiate s 57.8 Corpulentorumnatura 39.4 Corpulenti quipunt 38.31 Corpulentia unde 3 9.14 CorrMptio à difiimiUbus 7 8,19 Coftus calida 55.23 H ij Cucitici INDEX. Crafiitics temperamentum fiqui- tur 37-2 8 C ijpitudinìspiloriimfc 42.15 Cr ufi* iute eia 50.3 8 Cutis media 2,1.7 Cutis hominismedia 21.25 C«ft* manus itemi media 22.6 Cutis temperaiu x%,i Cutis in bomine temperatifi.ma9 CT maxi'e renili itemi 16.14, Cutis confh:utio 23.5 Cutis dijpoptio fccitndm rcì$ T)omus cobuftì hiftoria 58.15 Duritia x pece corpore 37.27 Duritia infeparàbilis & ficco cor- pore 35.22 ELeméta fola abfolutè calida9 /?aa, er burnì, cr pig. 12.4 Eleméta exattè qualia 1 7.11 ElementorJL couenientiu inter fc mutatio 63-30 Elycbnium promptè accendìtur 58.26 Enerva alida,uide Ac% alidu. "Equi uirtus 1 5.1 a Eryfipelas cum intemperie ini- quali 80.25 Er«ci er cibus er medicamen- tum calidum 67>$} Euacuationé partis & phlegmo- ne calfiftifcquitur refrigera- no 71.n Eucraton quid ie.i,cr 18,21 cr 22.40^^ 15.25 Eudemus 4 7.3 z3cr 4 8.11 Euphorbiù curalidum 55.14 Enfiarci qui 3 8.18,er 21.3 6 Eufarcon quid 12.38 Exangue omne friordu 36.16 Excrementa porracea quibus d- • tó 48.22' Excremeta biliofa in uétre geni- fc^/ù/tf porrairitus3aiiquando folos hu morcs inttadit 79 7 Intemperies ini qualis quomodo diffrrt ab iquali 73'^S Intéperies iniqualis in toto cor- pore 73.7 intemperies iniqualis ex ijs,qui firis occurrunt ' 73.19 Intemperies iniqualis quomodo pt in phlegmone 76 32 ìracundi qui,cr quare 46.25 ludlciu exaftu eoruqui uel mi- triunt9uel rationem medicarne- ti habent,unde 68.34 LAcbrymo Cyrenoia 61.26 Laftua .Ht in corpore 5 6. u Medicamelatàlùm qui 65.14. Medicamentum ex cantharidibus hydericis prodeft 6 2. u Medicamento non aguntjiip ca- lore uincente 56.2 Medicamentum uni, alteri nutri- mentum 68.29 Myedicamcntum Medei 58.29 Mcdullaru collatio 36.8 Medulla ofiiti no eft eius generis cìi cerebro etfpini mcdulla.ibL Melalidum 6311 Melacholia frigida cr ficm 6.1 Mei humidum quomodo 12.17 Mcmcranarum naturo 37.1 Menynges cuius naturi 37.2 Mecncdidum 55*o Meridionales calore adu elido ex Improprio frigidi 46^7 Metaarpium 73.37"; MoUhiesab humido 37.2.7 Morbus ar. aliquis calidus e? bu\ midus . 5,3 9 MorbicoirorijspcUutur 78.10 Morbi omnes ulcera 78.1 Morbif hjdi qui3et fenii9 2 9. f Morbi fiigid comiuiucsuinum qui $9$$ Mvru3uide Sinapì. Mufculus quòfiuxione afpcitur 74 21 Mufculus ois urnofus 44-13 Mi utatio ex cÒtrarijs. 2.38 Mutationis particuli qui alte- ratur,terminns 77.9 Mypcalidum S5'3 Myp cur calidum 55.20 ^^Afusaduncusquidindicat t 50.10 Nafus repmus ibidem, Natura quid $5*3 N atun fecundu rrgioes 4 6.11 Neruus exaguis etfrigid9 23 21 Ncruorii duroru natura 23.34 Neruoru wo'ùiu natura ibidem. Nitrum calidum , 55-20 Khri'iK cur alidum 55.13 Nutrimeni u 1 rijkrUm 5 9.11 Nutrimèti cómunis effrélus 59.5 Nutrimentum onuw 9 animalis a- loremauget %9>^7 H iij nutrimétum INDEX. Nulrimetufecudo modo 6 8. t Nutrimenti uni9 alteri eft medi- camentum m 68.29 Nutrimenti uel mediamene ludi ciiicxacìèundept 68.14 Nutriunt aliqua9 qui cuti impofi taipfam erodunt, cr ulceranti cr quare * 60.3 Nutrientis cum nutrito fimilitu- doejfedebet $7-14 Nutrientiu óim quod eoe 6 6.19 NUtritio quid 57»io Nutritio À fimilibus 78.18 OCulispdes 3r-37 Oleum alidum 55.17 OleUundeiudiatur alidii 69.6 Oku quare alidii potefhte 6^.9 Oleum quo humidù 12.17 Operationes oftendunt partium temperamela 46.7 Operationes indicat quiduis opti mèfc habere 15.9 Origani naturo 67.37 Os ficcum 11.18 Ofiis natura *3\3° Offa cotinent multiihumoris qui- bus nutriuntur 74-" Ofiiii meduUo propinqua (crebro in humiditatis ratione 3 6.8 òsyccKóV^* %°-39 Opreorum natura 50.3 7 OuiUU corpus recés iditum pri- humidum 27»33 Ouìs mitifiinu 12.18 PAnis poteftate caro quare 54*39 PapauercurfrigdZ 55.19 Vapaucris lacbrymafiaHt cr re- frigsrat a.31 Vapauerisfuccus frigidus natura 64.39 Papauer quarefomnipcii 30.19 Papaueris fuccushomini contra- rius 63 31 Parenchyma quid 3 6.2 Partium corporis ad cutem cr fe inuicem coUationes 23,2 6 Partium corporis qui duri funt nuUahumido 35.32 Partium corporis cum cute coUa- tio in humido cr pcco 23.12 Pirta oiolis quipcdfiimi 37.11 Partiticorporisnaturi 23.17 Tortiumin foctu fòrmatiofecun- dumordinem %7>l4- partium ex una nonlicet de toto pronunciare 4<5-4 Partes corporis iniquales tem- peramento 44-11 Pirf e* uariorum temperamento- rum confrrendl 4 7.8 Partespnulares ac prii 73.40 pirte* corporis quomodo diui- duntur 73-33 ParticuU quiqt ex feipfa digno- fddebet 51.9 "Partes fi a phlegmone uincuntur9 quomodopericlitatur 76.10 Varticula ex una, no eft de omni- bus fentetia prenda 45-4,er 49-14* er 50.14, er 50.18 Partiaili muMiois termin977.9 Per fe aliquid peri 71.3 Per fe qui funt9 maxime dipin- gere oportet ab his qui funt peraeddens 61.24 Per fe agere aliquid quomodo ex ploratur 7°«I4 Per occidens agre quomodo ex- r ploratur 70.11 Phagedini unde 60.40 Phlegmone omnis ab mquali in- temperie 78.31 Phlegmones modus 7 6.36 Phlegmone quomodopt 73.10 Phlegmones duplex curatio ad- huc uift&fiuxione 7 5.3 phlegmone particula duplici affé óìuafpcit 71-14 Phlegmones ex ealida Puxione curatio 71.11 Phlegmones multìfarii altera- tiones 76.19 Phlegmones gradusfecundii fuc- cos9cruidnitatcuifceru 76.11 Pilus paus 12.18 Pili naturo 13.1*9 Pili qb9aialib9 no oriiitur 40.31 Pilus niger quomodo pt 41.8 Pilusalbus 41.11 Pilirufpgcneratìo ibidem. Pili temperati regionis 43.4 Pili in fica cute "40,16 Pili fecundum atates. cr regio- ne* 4H7 PUi generatiti 41.30 Pilus ficàfitmai 37.it Pili crifpi coupé 41.19 Pilifecunduitatcsquales 43.6: Piliregiois calidi crficciqua- les 4M9 Pi/i regionis friojdi cr humidaz quales 43.1 Pìlofus admodùm nonfht'tm me- lancholicus iudicandus 51.13 Pilofitas quibus9cr quibus non 4.0.16 Pingue* tjfwo groalefcut 37.34 Piper 67.36 Pigiti ^«0 fw/wil 12.16 Pituitinatura m 23.27 Piftfiti frigidifiima CT humidif- fima 3717 Pitoifi frigda 64.29 PÀwf4 item pigdifiima 7 6.13 Pianiti ex cioi* non ex ipfo cor- pore 52,1 Pituita quibus defiuit a capite 47.17 Pituita uitrea Praxagori 80.22 er 7P34 Pix calido 551* Pylorusquid +7 39 Pyretbrum alidum 5 5.21 Pyrethrum cur calidum 5 5 11 PorceUorìi aro prihumida 2 7» Potefhte effe 31.19 (33 Potefhte effe trìpliciter aliquid dicitur ~* 55.5 Poteftate tale iudicandii eft ad id quod per fc eft 62.39 Potefhte alidorum contempla- lo 67.34 Potefhte talia qui funt 54.29 Potefhte tale quid 54.17 Poteftate tale ratione inueftiga- *«r 32.K? Potefhte qui dicuntur ad aliquid /«* 72.21 Potefri* corpi* quatuor 57.7 PjotfijcS 73.34 Pfyttiumfrigdnm 65.1 o Pnpry&Leg 44.39 PueUorubumiditas 27.32 Pwer f?«iuide Anni tèporo. TendonumnatWO • 23 33 cr 37-4 Tem qui produdt herba* 4°-3* r Thorax birfutus indiat cordis caliditatem 4S-22, Tbymi natura 67% Thymbri natura ibidem Tranfpiratio per cutem uorio 41 21 Tunici arteriarum cr uenarum quaks 23-4° VEnarumnaturo 23 33 Venirti turnici quaks 24.1 Veni angiftì palici funtfrngui nis- 38 *° "Veni anguftì frioxdis 37.40 -Veni latiorcs aiidis natura 4.31 Ventriculi temperati cr intem- perati noto 47-3 Ventriculi alidi pgna 47.12 Ventriculi ignei pgna 48.35 Ventriculo confluit bilis 48.5 Ventriculo f imitojb JÌimi ^«7*s coUigtur 47-2,3 Ventriculus culpam a quibus ac- cipit 47^5 Ver quare falutiftrum 9.39 Verfalttberrimum 7 • 3 ° Ver /? calidum CT bumidu ejfet, falubre non effet io 7 Ver cwti adpmilatur 41 ■ 7 Ver non e/r calidum CT humi- dum 6.16, cr 8.26 Ver per /è eir iflimadu 7.25 Verifrum a>f«rn»ci nntrimentti, homini medicamentum 68.30 VermiM?» temperamenti 12,12 Vermi* ftfMitdw cwomodo 12,11 Vimmckomtrtt 57. ;t Vinum »' 'v^ . • ^- ■ /È- £V'^ ri £ * à' i 5: * • \ 1* '% :.. ,., VV ri ^ V